اختلالات یادگیری در دانش آموزان

در کلاسی که هدف تولید علم است، دانش آموز فردی فعال در روند یادگیری می باشد. برای هر کودکی در هر سطحی از توانایی که باشد، چنانچه محیطی فراهم شود که راه های مختلفی را برای کشف و تجربه ی دنیا و محیط پیرامون در اختیار وی قرار دهد، فرصتی فراهم می شود که حتی بتواند محدودیت های موجود در یادگیری را تا حدی جبران کند.

دانش آموزی که دارای محدودیت هایی در یادگیری است، هم با کودکان همسن خود مشابهت هایی دارد و هم تفاوت هایی. شباهت آنها ما را به لزوم قراردادن این کودکان در محیط آموزشی عادی در کنار سایر همسالانشان سوق داده و تفاوت آنها ما را به ایجاد برنامه هایی مناسب در کنار برنامه های درسی مدارس، هدایت می کند. اصطلاح یادگیری برای شناسایی و کمک به دانش آموزانی بیان می شود که به طور مداوم در امور درسی خود با شکست مواجه می شوند و پیشرفت تحصیلی متناسب با سطح هوشی خود ندارند. برنامه های ترمیمی گوناگونی برای غلبه بر مشکلات این دانش آموزان در مراکز اختلالات یادگیری طراحی و اجرا می شود.

عوامل موثر در آموزش و یادگیری دانش آموزان اختلال یادگیری

- نقش انگیزش در یادگیری

اصولا انسان جهت هر گونه فعالیتی نیاز به انگیزه دارد. اگر ما صبح از خواب بیدار می شویم و رختخواب را ترک می کنیم، برای این فعالیت انگیزه ای داریم. اگر صبحانه می خوریم و لباس می پوشیم و منزل را ترک می کنیم، جهت انجام هر کدام از این فعالیت ها انگیزه داریم.

وجود انگیزه در افراد مختلف متفاوت است. دانش آموزان یک کلاس را در نظر بگیریم دانش آموزی که توان ذهنی بالاتری دارد در مقایسه با دانش آموزی که توان ذهنی پایین تری نسبت به او دارد لزوما پیشرفت تحصیلی بهتر و مطلوب تری ندارد، چرا؟ دلیل آن میزان انگیزش می باشد که میزان بالاتر انگیزش در یک دانش آموز باهوش کمتر باعث پیشرفت تحصیلی بهتر نسبت به دانش آموز باهوش بیشتر ولی با انگیزه کمتر می شود. بنابراین وجود و میزان انگیزش جهت یادگیری خصوصا در مورد دانش آموز اختلال یادگیری حائز اهمیت بسیار است.

نکته قابل توجه اینکه حفظ انگیزه این دانش آموزان اهمیت بیشتری نسبت بوجود آمدن یا افزایش انگیزه دارد .

نقش معلم در آموزش دانش آموزان اختلال یادگیری

معلم علاوه بر اینکه تدریس کلی جهت تمامی دانش آموزان دارد باید توجه خاص نسبت به دانش آموزان اختلال یادگیری داشته باشد  و  از یادگیری آنها در کلاس اطمینان حاصل نماید و در صورتی که دانش آموز درس را متوجه نشده باشد با تدریس انفرادی در کلاس می تواند به جبران درس ارائه شده پرداخته و با ارائه مثالهای مختلف و عینی نمودن تدریس و ارائه تمرین های مرتبط و پیش نیاز، یادگیری را تسهیل و تثبیت نماید.

شرایط و ویژگی های یک تدریس اثر بخش و راهکارهای کاربردی اجرای آن ها

هدف از یک تدریس اثربخش فقط انتقال اطلاعات علمی نیست، بلکه نتایج حاصله ی از آن را نیز باید گسترش داد. برای رسیدن به این هدف معلمین با عشق وعلاقه وبرخورداری از شخصیت معنوی وبرجسته وآشنا با اصول وروش های علمی بردل وجان فراگیران خود نفوذ نموده واستعدادهای بالقوه آنان را پرورش داده وشکوفا نمایند.               

دراین مقاله ابتدا مفهوم تدریس تبیین وسپس شرایط ویژگیهای یک تدریس اثربخش اعم از آمادگی معلم ،داشتن طرح درس، استفاده از شیوه های مناسب تدریس، مشارکت دانش آموزان درفرایند یادگیری ،تسلط برمطالب تدریس،مدیریت زمان و....... تشریح ورهنمودهای لازم معلمان برای داشتن تدریس موفق وفعال ذکر گردیده است. درپایان نتیجه گیری شده است که برای آنکه تعلیم وتربیت کشور سیرصعودی داشته باشد بایستی معلمان توانمند وحرفه ای درامر تدریس رابطور مستمر آموزش داد.تاتدریس آنان کاملاً اثربخش وپر ثمر باشد

شرایط یک تدریس اثر بخش:

           
مهمترین وظیفه معلم ایجاد شرایط یادگیری است .برای مشخص کردن شرایط یادگیری، یادگیری انواع روش ها وکاربرد آن ها برای اهداف متنوع آموزشی لازم وضروری است.     
 و آن چه مهم تر از یادگیری روش های تدریس است، آگاهی از نحوه یادگیری دانش آموزان وکارکرد مغز آدمی است(کلهر1386) روش های سنتی ومتداول تدریس قادر به هدایت افراد به سوی یک تحول عمیق نخواهد بود بدیهی است چنانچه معلمانی کارآمد الگوی دانش آموزان باشند، راه پیشرفت وترقی هموارتری فراروی آنان خواهد بود.
تدریس کارآمد وموثر یکی از شاخص های آموزش وپرورش پویا می باشد.معلمان درکلاس های درسی جهت تدریس و آموزش مطالب ومحتوای کتاب های درسی از روش ها وشیوه های خاصی استفاده می کنند.این روش ها درکل به دو دسته روش های سنتی نظیر سخنرانی و.... وروش های فعال نظیر بحث گروهی ، حل مسأله ، اکتشافی، یادگیری درحد تسلط و..... طبقه بندی می شوند.هر کدام به شیوه ی خاص خود وبا توجه به موضوعات درسی به کاربرده می شوند(محمودی ،1377) ومعلمان موفق هستند که شاگردان خود مطالب شناختی واجتماعی رابه خوبی عرضه می دارند ونحوه ی کارگیری موثر از آنها را می آموزند (بهرنگی،1371)

 راهکارهای کاربردی یک تدریس اثر بخش               

معلمانی تدریس اثر  بخش دارند که به گونه ای مناسب ،اهدافی راکه مستقیم یا غیر مستقیم با یادگیری دانش آموزان مرتبط است، دنبال می کنند.وجهت دستیابی به اهداف آموزشی دانش ومهارت های مورد نیاز رابه دست می آورند تا بتوانند از آن ها درزمان مناسب به شیوه ی مطلوب مورد انتظار به کارگیرند.که در اینجا بعضی از ویژگی های یک تدریس اثر بخش رایادآورمی شویم.
1- آمادگی کامل   :            
معلم برای یک تدریس خوب ، خود از یک طرف باید از نظر جسمی ،روحی وروانی وعلمی آمادگی داشته باشندوازطرف دیگر مقدمات لازم برای استفاده از زمان تدریس رابا آماده کردن شاگردان وفضای کلاس فراهم کند تا از این طریق کلاس درس به نحو مطلوبی اداره شود.
 2- داشتن طرح درس:           
طراحی آموزشی یا طرح درس ،شامل تصمیم گیری درمورد عناصر برنامه وارتباط    آن ها با یکدیگر است.طرح درس چار چوب کاری معلم را معین می کند. وهدف از طرح درس ،استفاده بهینه از زمان، تصمیم گیری درمورد مضمون ومراحل تدریس وایجاد شرایط لازم شکل بخشیدن به یادگیری است.

رهنمود های لازم برای معلمان    
1- درکلاس درس، تک تک شاگردان خود را مورد توجه قراردهید وحتی نگاه خودرابه طور مساوی بین آن ها تقسیم کنید، عدالت رارعایت نمایید واز تبعیض قائل شدن بین دانش آموزان بپرهیزید.(مرتضوی زاده 1382( 
2- برای اینکه یک تدریس موفق داشته باشید از توانایی های خود از یک طرف وآگاهی از روندعملی نهفته در فرایند تدریس از طرف دیگر مطلع باشید.              
3- نیاز به داشتن و مجهز شدن به اطلاعات روز را در خود تقویت کنید وسعی در دانستن وعمل کردن در مسیر تحقق اهداف  آموزشی داشته باشید.          
4- به دانش آموزان مسئولیت هایی واگذار کنید نظرات دانش آموزان را پذیرا باشید ، شنونده ی خوبی بوده وبه آنها اعتماد کنید
5- در کلاس درس برارزشیابی های مستمر مبتنی بر مدیریت کیفی در رویکرد وفرایند مدار که بیشتر به صورت کیفی است تأکید نمایید            
6-درکلاس درس انعطاف پذیر بوده وتلاش مجدانه ای رابرای تحقق اهداف آموزشی به عمل آورید.  
7- درکلاس درس قاطعیت داشته باشید و عادلانه عمل کنید ودلایل تصمیم گیری های خودرا توضیح دهید.

آزمون های کوتاه پاسخ

آزمون های کوتاه پاسخ

پاسخ این نوع آزمونها ، ازیک کلمه ، عدد ، علامت  یا جمله تشکیل می شود و شامل سه دسته است :

1- پرسشی . سوال به صورت پرسشی مطرح می شود .

2- کامل کردنی . سوال به صورت جمله ی ناقص ، طرح می شود.

3-   تشخیصی یا تداعی . جواب درست باید ازمیان پاسخ ها مشخص شود.  مثال : بعد از نام هراستان مرکز آن را بنویسید .  مازندران (         )  گلستان (          )

کاربرد آزمون های کوتاه پاسخ

این آزمونها برای سطوح پایین اهداف آموزشی مانند دانش مفیدترند ودرصورتی که در تهیه ی آن ها دقت لازم صورت گیرد ، برای آزمون اهداف آموزشی  سطوح بالاتر نیز قابل استفاده می باشند.

قواعد تهیه ی پرسش های کوتاه پاسخ

1- طرح سوال باید برمحور جدول مشخصات انجام شود.

2- هرپرسشی باید موضوع مهمی راشامل شود . ( هرپرسشی باید موضوع مهمی را........ شود ) نامناسب

3- صورت سوال کاملاٌ روشن ودقیق باشد . مبهم وکلی بودن سوال عینیت را دچار مشکل می کند . مثال :   ( سوال ضعیف):  برگ تنباکو حاوی چه چیزی است ؟ (سوال مناسب) : نام ماده ی سمی برگ تنباکو چیست ؟

4- صورت سوال عین مطالب کتاب نباشد . این شیوه مانع حفظ طوطی وارمطالب و مطالعه ی عمیق ودقیق ترمحتوا خواهد شد

اساس پرسشها:

اساساٌ پرسش ها به منظور تعیین قابلیت هاومیزان دستیابی به اهداف باارزش ، طراحی می شوند ، پس لازم است ، کلمات وعبارات مهم ومربوط به اهداف رااز آنان بخواهیم . قراردادن جای خالی درانتها ونیز نبود چند جای خالی در یک پرسش ، موجب می شود اطلاعات زمینه ای و آگاه کننده به آزمون شونده ارائه شود و برمبنای اطلاعات اولیه ی ضروری ، پاسخ مورد نظر را ارائه نماید. درغیر اینصورت ، سوال مبهم وغیر دقیق خواهد بود. 

جاهای خالی پرسش های کامل کردنی ، همواره به یک اندازه باشد . جای خالی یکسان حدس وگمان رابه حداقل می رساند .