خیر مقدم

ضمن عرض خوش آمد  به شما  ره پویان عرصه ی علم و ادب حضورتان

را خیر مقدم می گویم...

بی شک تا زمانیکه قلم علم و دانش را با جوهری از اندیشه و معرفت در دست دارید سربلند و پیروز خواهید بود.

با تشکر : کلثوم نامی

چگونگی تهیه، تدوین و اجرای طرح درس

تلاش‏های دست‏اندرکاران نظام تعلیم و تربیت در سطح کلان و خرد در بیرون از کلاس. ۲. فعالیت‏های علمی و عملی معلم و فراگیران در درون کلاس. در صورتی که این دو راهبرد به شکل هماهنگ به اجرا درآیند منجر به یاددهی و یادگیری موفقیت‏آمیز خواهد شد. برای دست یافتن به راهبرد دوم، ساماندهی فعالیت‏های علمی معلم و مربی در قالب طرح درس، گامی محوری است، یعنی معلم قبل از ورود به کلاس درس بر اساس معیارها، محتوای آموزشی و سایر مؤلفه‏های اثرگذار، طرح درس خود را بر اساس الگوهای علمی تهیه، تدوین و اجراء نماید. این فعالیت سبب می‏شود که معلم با برنامه‏ریزی، مدیریت زمان، طراحی آموزشی، بازخورد مثبت و ارزشیابی، فرآیند یادگیری و یاددهی را به صورت دقیق روشن، و به درستی اجرا نموده و کلاس درس را مدیریت نماید تا یاددهی و یادگیری مؤثر محقق شود. همچنین طرح درس سبب می‏شود سرگردانی، آشفتگی و استرس از معلم گرفته شود و در چنین وضعیتی مدیریت کلاس درس مؤثرتر خواهد بود. معنای طرح درس طرح درس عبارت است از برنامه‏ریزی و سازمان دادن به مجموعه فعالیت‏هایی که معلم در رابطه با هدف‏های آموزشی، محتوای درس، توانایی‏های دانش‏آموزان برای یک زمان مشخص و معین تدوین می‏کند. به عبارت دیگر طرح درس یعنی با نقشه وارد کلاس شدن و معلمی که طرح درس دارد نقطه آغاز، مسیر و مقصد او در تدریس کاملاً مشخص است. فواید طرح درس وجود طرح درس به معلم اعتماد به نفس بیشتری می‏دهد و نیز به معلم فرصت می‏دهد که در موقعیت‏های مختلف روش‏ها و فنون مختلف تدریس را به کار گیرد. همچنین طرح درس فوایدی چون کاستن از یکنواختی کلاس درس ، افزایش تمرکز و دقت فراگیران، استفاده بهینه از زمان، پرهیز از ارائه مطالب بی‏ربط و کم ربط، سازماندهی صحیح یادگیری، تنظیم چگونگی دست یافتن به اهداف به صورت خلاقانه و نو را در بردارد. افزون بر اینها، طرح درس به سؤالات ذیل نیز پاسخ می‏دهد سبب می‏شود که معلم و فراگیران به صورت هدفمند و مؤثر فعالیت کنند

ادامه نوشته

فواید طرح درس روزانه

برنامه ای است مدون و سنجیده که معلّم قبل از تدریس ، برای یک جلسه درس تهیه می کند . فواید زیر ، داشتن طرح درس روزانه برای معلّم را در پی خواهد داشت :

ادامه نوشته

گرسنگی سلولی دانش آموزان راجدی بگیریم

این مشکل به کودکان در حال رشد لطمه جدی می زند و رشد و تکامل او را به تاخیر می اندازد. یکی از دلایل اصلی بروز گرسنگی سلولی در کودکان، فست فودها هستند

ادامه نوشته

فواید و معایب طرح درس

از فواید توجه به سازه های فوق در فرآیند طراحی، موارد زیر را می توان نام برد:

1. به معلمان در فرآیند تدریس کمک می کند.

2. برای انتخاب مواد آموزشی، بسیار مفید می باشد.

3. در تعیین تکالیف درسی تک تک دانش آموزان مؤثر است.

4. برای انتخاب و ساختن سؤالهای ارزشیابی، ارزشمند هستند.

5. در خلاصه کردن و اعلام نتایج ارزشیابی به معلم کمک می کند.

6. در "خود ارزیابی" دانش آموزان عامل بسیار مفیدی است.

7. دانش آموزان را به یاد گیرندگانی خودکفا تبدیل می کند.

 

علاوه بر موارد فوق، دلایل مختلفی برای اثبات لزوم تهیه طرح درس وجود دارد. یک طرح درس خوب نوشته شده معلم را قادر می سازد که در طول دوره ی آموزشی خود به دقت در مورد همه چیز فکر کند. در تنظیم و انتخاب منابع مورد نیاز کمک بزرگی محسوب می شود و می تواند معلم را در زمینه های زیر یاری دهد:

1.انگیزه های لازم را ایجاد کند.

2. بر قسمتهای مختلف درس از جمله تجارب یادگیری دانش آموزان به نحو مطلوب تأکید کند.

3. اطمینان دهد که کلیه اطلاعات مورد نیاز دانش آموزان در درس گنجانده شده است.

4. امکان استفاده از وسایل آموزشی را فراهم می سازد.

5. طرح سؤالهای مناسب را پیش بینی می کند.

6. تدریس معلم براساس برنامه ای منظم و از پیش تعیین شده انجام می شود.

ادامه مطلب

ادامه نوشته

نقش انگیزش درپیشرفت تحصیلی دانش آموزان ویادگیری آنها

نقش انگیزش درپیشرفت تحصیلی دانش آموزان ویادگیری آنها  

ایجاد هوشیاری وتوجه دردانش آموزان: وجوددقت وتوجه ازعوامل مهم درفراگیری مطالب درسی است ودقت وتوجه کم سبب یادگیری ضعیف دردانش آموزان می گردد.بنابراین معلمان ومربیان برای افزایش سطح توجه ودقت دانش آموزان، باتوسل به تدابیروروشهای مختلف،می توانند توجه دانش آموزان رابه مطالب درسی جلب نمایند.درحقیقت معلم بایددرکلاس درس،نقش یک محرک رابازی کند.معنی دار کردن مطالب،پیچیدگی وسهولت یاسختی وآسانی مطالب وگفته ها،رفتارهای معلم ازقبیل نگاه کردن یکسان وهمه رامخاطب قراردادن،کیفیت نوشته های معلم برروی تخته،همه به طورمستقیم توجه ودقت دانش آموزان راتحت تأثیرقرار می دهد.معلم بااستفاده ازتدابیرآموزشی می تواند بعدازایجادتوجه ودقت دردانش آموزان آن رادرسطح مطلوب حفظ نماید.ازسوی دیگرکم یازیادبودن علاقه دانش آموزان نسبت به یادگیری وآموختن موضوعهای مختلف درسی به تجارب آنها دربرخوردبااین موضوع ها ارتباط دارد.تجارب یادگیری دانش آموزان دردرسهای مختلف وقتی به صورت موفقیت ها یا شکست های پی درپی باشد، سبب ایجاد تصوراتی نسبت به تواناییهادررابطه بایادگیری موضوع های مختلف می شودوحتی انگیزه آنهارادررابطه باموضوع های مشابه،تحت تأثیرقرار می دهد.اگردانش آموز معتقد باشدکه درگذشته،دریادگیری مطالب مشابه بامطالب جدید موفق بوده است باعلاقمندی ودقت به مطالب جدیدگوش فراداده وآنها رامی آموزد، اما اگر به این اعتقاد رسیده باشدکه یادگیری مطالب جدید نیزمانند یادگیری مطالب مشابه درگذشته منجر به شکست خواهد شد،نسبت به یادگیری آن مطلب ازخودعلاقه نشان نخواهد داد.این انگیزه های مثبت ومنفی ابتدا مشخص ومحدود به موضوعهای خاص درمدرسه هستند،اما باافزایش تجارب مثبت یامنفی، گسترش می  یابند وتا آنجا پیش میروند که تمام دروس رافرامی گیرند. اگر تجارب داتش آموزازمحیط مدرسه خصوصاً درسالهای نخست تحصیلی حاکی از وجودشایستگی ولیاقت درمدرسه باشد،تجارب احساس موفقییت وافزایش اعتماد به نفس درسالهای آتی نیزتکرار خواهد شد.چنین فردی قادرخواهد بود باتکیه براین تجارب موفقیت آمیزدرحین تحصیل آن رابه زندگی واقعی خودتعمیم دهد وبدون تحمل سختی بربحران ها،فشارهاواسترس های شدیددرزندگی غلبه کند.این احساس لیاقت وشایستگی که در مدرسه آموخته می شود،وی راقادرمی سازددرحل مسائل ازروشهای واقع بینانه ای استفاده کند.ازسوی دیگر،تجارب شکست وعدم شایستگی طی سالیان تحصیل درمدرسه دردانش آموزان سبب ایجاد علائمی ازاحساس حقارت وخودکم بینی وپریشانی می شودوبرارتباطات آنها دردنیای خارج ازمدرسه نیز تأثیرمی گذارد.  

 

ادامه نوشته

شرایط یک تدریس اثر بخش

شرایط یک تدریس اثر بخش: 
مهمترین وظیفه معلم ایجاد شرایط یادگیری است .برای مشخص کردن شرایط یادگیری، یادگیری انواع روش ها وکاربرد آن ها برای اهداف متنوع آموزشی لازم وضروری است.    
 و آن چه مهم تر از یادگیری روش های تدریس است، آگاهی از نحوه یادگیری دانش آموزان وکارکرد مغز آدمی است روش های سنتی ومتداول تدریس قادر به هدایت افراد به سوی یک تحول عمیق نخواهد بود بدیهی است چنانچه معلمانی کارآمد الگوی دانش آموزان باشند، راه پیشرفت وترقی هموارتری فراروی آنان خواهد بود.
تدریس کارآمد وموثر یکی از شاخص های آموزش وپرورش پویا می باشد.معلمان درکلاس های درسی جهت تدریس و آموزش مطالب ومحتوای کتاب های درسی از روش ها وشیوه های خاصی استفاده می کنند.این روش ها درکل به دو دسته روش های سنتی نظیر سخنرانی و.... وروش های فعال نظیر بحث گروهی ، حل مسأله ، اکتشافی، یادگیری درحد تسلط و..... طبقه بندی می شوند.هر کدام به شیوه ی خاص خود وبا توجه به موضوعات درسی به کاربرده می شوندومعلمان موفق هستند که شاگردان خود مطالب شناختی واجتماعی رابه خوبی عرضه می دارند ونحوه ی کارگیری موثر از آنها را می آموزند
راهکارهای کاربردی یک تدریس اثر بخش 
معلمانی تدریس اثر  بخش دارند که به گونه ای مناسب ،اهدافی راکه مستقیم یا غیر مستقیم با یادگیری دانش آموزان مرتبط است، دنبال می کنند.وجهت دستیابی به اهداف آموزشی دانش ومهارت های مورد نیاز رابه دست می آورند تا بتوانند از آن ها درزمان مناسب به شیوه ی مطلوب مورد انتظار به کارگیرند.که در اینجا بعضی از ویژگی های یک تدریس اثر بخش رایادآورمی شویم. 
1- آمادگی کامل : 
معلم برای یک تدریس خوب ، خود از یک طرف باید از نظر جسمی ،روحی وروانی وعلمی آمادگی داشته باشندوازطرف دیگر مقدمات لازم برای استفاده از زمان تدریس رابا آماده کردن شاگردان وفضای کلاس فراهم کند تا از این طریق کلاس درس به نحو مطلوبی اداره شود.
 2- داشتن طرح درس: 
طراحی آموزشی یا طرح درس ،شامل تصمیم گیری درمورد عناصر برنامه وارتباط    آن ها با یکدیگر است.طرح درس چار چوب کاری معلم را معین می کند. وهدف از طرح درس ،استفاده بهینه از زمان، تصمیم گیری درمورد مضمون ومراحل تدریس وایجاد شرایط لازم شکل بخشیدن به یادگیری است.
3- استفاده ازشیوه های مناسب تدریس:
اثر بخش ترین معلمان، کسانی هستند که می توانند روش های تدریس خود را تغییر دهند، یعنی روش های تدریس آن ها، آن قدر انعطاف پذیر است که می تواند به سهولت با موفقیت های مختلف تطبیق پیدا کند. دریک جلسه تدریس الزاماًنباید ازیک روش تدریس استفاده شود بلکه باید از شیوه های متعددی برای تدریس موضوع مورد نظر استفاده شود .بنابراین معلم باید برروش ها وشیوه های گوناگون تدریس ، مسلط باشد وبا توجه به وضعیت ومقتضیات کلاس درس از روش های خاصی استفاده کند.
4- مشارکت دانش آموزان درفرایند یادگیری:
معلم باید همه دانش آموزان رادرتمام مراحل تدریس ، اعم از شروع تدریس ، ارائه وخلاصه کردن و... فعالانه شرکت دهد تا اداره کلاس به شکل مطلوبی صورت گیرد بدین طریق، دانش آموزان مطالب مورد نظر رابه خوبی فراگیرند زیرا دانش آموزان هستند که یادگیری را محقق می سازند. برای تحقق این امر،لازم است معلم برای دانش آموزان فرصت فعالیتهای علمی نظیر : تجربه،آزمایش ومشاهده را مهیا کند، آنان رابرای مشارکت دربحث های کلاس وسایر فعالیت های جمعی ترغیب کند و اجازه دهد تادر یادگیری خود سهیم شوند.بدین معنا که باید به دانش آموزان اجازه داد درباره آن چه یادمی گیرند ونیز درباره شیوه های یادگیری خود سهیم باشند.

ادامه نوشته

مدیریت کلاس درس

مدیریت کلاس درس

عناصر موثر بر مدیریت کلاس

برنامه ریزی	ثبت نمرات و امتیازات
وضع قوانین ساده و موثر	سازماندهی کلاس و کنترل
بازخورد مثبت در آغاز کار	جهت دهی روشن و واضح به فعالیت های فراگیران

ادامه نوشته

كمك به كودك خود در آموختن رياضيات

كمك به كودك خود در آموختن رياضيات

دكترهادى شاكر*

بسياري از اوليا براي كمك به كودك خود در آموختن رياضيات ، سعي ميكنند به روشهاي  گوناگون متوصل شوند تا مفاهيم پيچيده ي  رياضي را به او بياموزند . براي اينكه كودك بهترين كمك را دريافت كند ، بايد هدف را ايجاد اشتياق هرچه بيشتر در نظر گرفت و سعي كرد تا آنجا كه ممكن است فشار را   كاهش  داد . انگيزه ي يادگيري را با نشان دادن كاربرد گسترده رياضي در زندگي روزمره و اينكه خود اوليا احساس منفي خود را از رياضي به كودك القا نكنند ،  مي توان  قوي تر ساخت 

ادامه نوشته

اصول روش بارش مغزی

اصول روش بارش مغزی

روش بارش مغزی دارای چهار روش است که به وسیله اسبورن (1957)و میفل 12(1962) ارائه شده اند.به شرح

ادامه نوشته

یادگیری فعال

یادگیری فعال

ریلو در دو مطالعه در سالهای 1960 به بررسی ارتباط میان میزان شایستگی و تطابق در کلاس با پیشرفت تحصیلی دانش آ موزان پرداخت ( ریلو و ایگن -1967 ) او بعد از تحقیق به این نتیجه رسید که ساکت نشاندن دانش آموزان باهوش و شایسته برای مدت طولانی در کلاس درس که غالباً هم در کلاسهای سنتی اینگونه است ، فشار زیادی را به روان آنان تحمیل می کند. کودکان شایسته و سرآمد وقتی

ادامه نوشته

درآمدی بر آموزش ابتدایی در ژاپن و فرهنگ آموزش

تاکید بر آموزش ابتدایی

بدون شک در نظام آموزش و پرورش رسمی هر کشوری ، مقطع ابتدایی هم به لحاظ کمی یعنی تعداد معلمان و دانش آموزان و هم از نظر کیفی یعنی تاثیری که این دوره در موفقیت تحصیلی دانش آموزان در سراسر زندگی و دوران تحصیل دارد ، از اساسی ترین و مهمترین مقاطع تحصیلی است و به جرات می توان گفت هیچیک از دوره های تحصیلی از چنین اهمیتی برخوردار نیستند ؛ زیرا تحقیقات نشان می دهد دانش آموزانی که در دوره ابتدایی با ناکامی تحصیلی روبه رو

ادامه نوشته

روش تدریس و گذری بر تقسیم بندی و الگوهای تدریس

مقدمه :

تعريف روش:

« روش در مقابل واژه ي لاتيني «متد » به كار مي رود ، وواژه ي متد در فرهنگ فارسي « معين » و فرهنگ انگليسي به فارسي «آريانپور »به :روش ، شيوه ،راه ،طريقه ، طرز ، اسلوب معني شده است . به طور كلي «راه انجام دادن هر كاري » را روش گويند .روش تدريس نيز عبارت از راه منظم ،با قاعده و منطقي براي ارائه درس مي باشد .

تقسيم بندي روش تدريس :

ادامه نوشته

روش تدریس بحث گروهی

روش بحث گـــــروهـــــــي

روش بحث گروهي، گفتگويي است سنجيده و منظم درباره موضوعي خاص که موردعلاقه مشترک شرکت کنندگان در بحث است. اين روش براي کلاسهايي قابل اجراست که جمعيتي بين 6 تا 20 نفر داشته باشند. روش بحث گروهي، روشي است که به شاگردان فرصت مي دهد تا نظرها، عقايد و تجربيات خود را با ديگران در ميان بگذارند و انديشه هاي خود را با دلايل هستند بيان کنند.



چه دروس و موضوع هايي را مي توان با روش بحث گــــروهي تدريس کرد؟

1- موضوعهايي که بتوان درباره آن نظرات مختلف و متفاوت ارائه داد.

2- فراگيران درباره موضوع، اطلاعات لازم را داشته باشند يا بتوانند کسب کنند.

3- موضوع موردعلاقه مشترک شرکت کنندگان در بحث باشد.



(در اين روش، شاگردان بيش از استفاده از کتاب يا معلم، خود مولف به يافتن نتايج، اصول و راه حلها هستند و اين در صورتي است که شاگردان به موضوع علاقه مند باشند.) موضوعاتي چون رياضيات، علوم طبيعي، مهندسي و ... براي بحث گروهي کارآيي ندارند و در عوض علومي چون علوم اجتماعي، تاريخ، اقتصاد، فلسفه، علوم سياسي و روان شناسي و جامعه شناسي با اين روش قابليت تدريس دارند. درباره موضوعاتي که دانش آموزان کمتر به آن علاقه مند هستند معلم بايد به نوعي در دانش آموزان ايجاد علاقه کند و در آنها حساسيت بوجود آورد مثلاً با طرح سوال، پخش يک فيلم و ... معلم بايد تا حد امکان مفيد را نيز به فراگيران معرفي کند و به هر يک از آنها يک منبع ارائه کند تا در بحث گروهي، ديدگاههاي مختلف مطرح شود و اين موضوع به توانايي علمي و مفني معلم برمي گردد. به عبارت ديگر، اجراي مطلوب روش بحث گروهي تا اندازه زيادي بستگي به شخصيت معلم و درجه خونگرمي او دارد. معلمي که از اين روش استفاده مي کند بايد قدرت تصميم گيري داشته باشند. و طوري بحث را هدايت کند که موضوع به بيراهه کشيده نشود.



در چه موقعيتي و براي چه هدفي مي توان از روش بحث گروهي استفاده کرد؟

1- ايجاد علاقه و آگاهي مشترک در زمينه خاص

2- ايجاد و پرورش تفکر انتقادي (يعني شاگرد بتواند براساس استدلال و شواهد به تجربه و تحليل بپردازد.)

3- ايجاد توانايي اظهارنظر در جمع (بيشتر دانش آموزان از اين که در کلاس اظهارنظر کنند، مي ترسند.)

4- تقويت توانايي انتقاد پذيري ( به شرطي که انتقادگري به معناي عيبجويي و ايراد گرفتن نباشد.)

5- ايجاد و تقويت توانايي مديريت و رهبري در گروه (در اين روش يک نفر بعنوان مدير گروه انتخاب مي شود که وظيفه اش زمانبندي و هدايت بحث است.)

6- تقويت قدرت بيان و استدلال. (در اين روش اکثر دانش آموزان فعال هستند، ساکت نمي نشينند.)

7- تقويت قدرت تجزيه و تحليل و تصميم گيري

8- آشنايي با روش کسب اطلاعات و حل مسايل

9- ايجاد رابطه مطلوب اجتماعي



مــــراحل اجــــــراي روش بحث گـــروهي

مــرحله اول: آمادگــي و برنامه ريزي

1- انتخاب مــــوضوع :

موضوعات و عناوين روش بحث گروهي و ارتباط آنها با هدف، بايد در قالب کلمات و جملات صريح و روشن بيان شود.



2- فراهم کردن زمينه هاي مشترک:

قبل از شروع بحث گروهي، لازم است سطح اطلاعات شاگردان درباره موضوع يکسان شود.



3- تعيين نحوه آرايش شبکه هاي ارتباطي:

ترتيب قرار گرفتن و نشستن فـــراگيران، در نوع ارتباط موثر است.

رهبـــر گروه، شاگردان، شخص مهمان، ناظــر يا ارزياب.



مـــــرحله دوم: روش اجــــراي بحث گـــــــــروهي

1- وظايف معلم در روش بحث گــروهي

الف: فراهم کردن امکانات

ب: شرکت در بحث: معلم موظف است در شروع بحث، تحت عنوان مقدمه هدف و ضوابط بحث گروهي را شرح دهد و بايد نقش خود را در جريان بحث تا حد يک شنونده کاهش دهد.

ج: کنترل و هدايت بحث



2- وظايف شاگـــردان در جريان بحث گـــــروهي

معلم بايد نقش شاگردان را بدقت به آنان بياموزد. شاگردان بايد درباره موضوع از قبل، مطالعه کنند وسط حرف ديگران نپرند. با يکديگر صحبت نکنند، کاملاً به صحبتهاي ديگران گوش کنند، انتظار نداشته باشند که نظر آنها حتماً پذيرفته شود.



محاســـن و محدوديتهاي روش بحث گــــروهي

الف) محـــاسن

*
سهيم شدن در عقايد و تجربيات يکديگر (دانش آموزان)
*
تقويت حس همکاري و احساس دوستي
*
ارزيابي افراد از خود
*
تقويت اعتماد به نفس و پرورش روحيه نقادي
*
تقويت قدرت مديريت و رهبري فراگيران
*
تقويت قوه استدلال و انديشه و نظم بخشي به افکار



ب) محدوديتهــــا

*
اين روش براي کلاسهاي پرجمعيت قابل اجرا نيست.
*
براي شاگردان دوره ابتدايي چندان مناسب نيست.
*
روش اجراي آن بسيار مشکل است و به مهارت احتياج دارد.

تعــــريف روشهـــاي تدريس

از مراحل مهم طراحي آموزشي، انتخاب روش تدريس است. معلم بعد از انتخاب محتوي و قبل از تعيين وسيله، بايد خط مشي و روش مناسب تدريس خود را انتخاب کند. به مجموعه تدابير منظمي که براي رسيدن به هدف، با توجه به شرايط و امکانات اتخاذ مي شود "روش تدريس" گويند.

انـــواع روشهـــاي تدريس

روش نمايشــي ( نمايش علمــي ) / روش آزمايشــي (آزمايشگاهي)

اين روش بر مشاهده و ديدن استوار است. افراد مهارتهاي خاصي را از طريق ديدن فرا مي گيرند. بعنوان مثال معلم در کلاس درس تصميم دارد کار کردن با يک وسيله را به دانش آموزان ياد دهد که از طريق اين روش مي تواند عمل کند. مهمترين حسن اين روش، به کارگيري اشياي حقيقي و واقعي در آموزش است و بيشتر براي درسهايي که جنبه عملي و فني دارند کاربرد دارد.

الگــــوي تدريس چيست؟

الگو، معمولاً به نمونه کوچکي از يک شيء يا به مجموعه اي از اشياي بيشمار گفته مي شود که ويژگيهاي مهم و اصلي آن شيء بزرگ يا اشياء را داشته باشد. الگوي تدريس، چهارچوب ويژه اي است که عناصر مهم تدريس در درون آن قابل مطالعه است. انتخاب يک الگوي تدريس، بستگي به نوع آگاهي معلم از فلسفه و نگرشهاي تعليم و تربيت خواهد داشت. تدريس يک فرآيند است و فعاليتي است که در داخل يک الگو صورت مي پذيرد، الگوهاي تدريس متعددي توسط صاحبنظران معرفي شده اند که به مهمترين آنها اشاره خواهيم کرد.


الگـــوي عمـــومي تدريس (general teaching model)

اين الگو، توسط "رابرت گليزر" در سال 1961 مطرح شد که در 1971 توسط "راجرز" و "رابينسون" بسط داده شد. در اين الگو، فرآيند تدريس به پنج مرحله تقسيم مي شود:

1) تعيين هدفهاي تدريس و هدفهاي رفتاري:

معلم بايد هدفهاي تدريس خود را به صورتي عيني و قابل اندازه گيري تعريف و مشخص کند.

2) تعيين رفتار ورودي و ارزشيابـــي تشخيصــي:

اصطلاح رفتار ورودي در اينجا منعکس کننده کليه يادگيريهاي گذشته فراگيران، تواناييهاي عقلي، وضع انگيزشي و برخي عوامل اجتماعي و اقتصادي مؤثر در يادگيري و ميزان رشد آنان است.

3) تعيين شيوه ها و وسايل تدريس:
در اين مرحله معلم با آگاهي از شرايط و موقعيت آموزشي يکي از روشها مانند روش سخنراني، آزمايشي، آموزش انفرادي و ... را انتخاب کند و وسايل تدريسي را نيز با توجه به مفاهيم و شرايط و ويژگيهاي فراگيران را برگزيند.

4) سازماندهــــي شرايط و موقعيت آموزشـــي:

معلم بايد قادر باشد که با ابتکار و خلاقيت، حداکثر استفاده از امکانات موجود، در امر تدريس و تحقق اهداف آموزشي را ببرد.

5) ارزشيابـــي و سنجش عملکرد:

معلم در اين مرحله علاوه بر ارزشيابي هاي معمولي مي تواند عملکرد شاگردان را در موقعيتهاي متعدد، مانند انجام دادن پروژه، شرکت در فعاليتهاي آموزشي و ... را ارزيابي کند و در صورت عدم موفقيت با توجه به نتايج ارزشيابي به ترميم و اصلاح مراحل قبلي الگو اقدام کند.

نکاتی پیرامون کتاب قرآن کلاس دوم ابتدایی

رویکرد برنامه ی درسی آموزش قرآن انس با قرآن است و دستیابی به سواد قرآنی .

در زنگ قرآن ما نمی خواهیم به بچه ها  قرآن  درس  بدهیم بلکه کیف و ابزار  را  به  بچه ها  می دهیم و استفاده از وسایل را فقط به بچه ها آموزش می دهیم و ابزار کار ما توجه و عادت دادن بچه ها به خواندن با توجه به حرکت هاست.

ادامه نوشته

فواید علمی طرح درس

 

طرح درس روزانه برنامه ای است مدون و سنجیده که معلّم قبل از تدریس ، برای یک جلسه درس تهیه می کند . فواید زیر ، داشتن طرح درس روزانه برای معلّم را  در  پی  خواهد  داشت

ادامه نوشته

چگونه طرح درس بنویسیم؟

 

  1- یکی از مواردی که قبل از نوشتن طرح درس باید مورد توجه قرار گیرد این است که متن درس و یا محتوای آموزشی که می بایست درآن روز تدریس شود مطالعه و نکات کلیدی ، اطلاعات طلایی ، مفاهیم جدید و مهارتهای نو را یادداشت کنید تا اهداف جزیی درس استخراج شود

  ادامه مطلب

ادامه نوشته

كم رنگ شدن نقش وسائل کمک آموزشی در تدریس و یادگیری

 اهمیت استفاده از وسایل کمک آموزشی توسط معلمان،نقش وسایل کمک آموزشی در تدریس معلم ، ضرورت تخصص در تدریس

 

75 درصد یادگیری از طریق حس بینایی انجام می شود ، نگذاریم بینایی دانش آموزان در کلاس تا آخر زنگ ، مختص دیدن معلم در پای تخته  شود!

كم رنگ شدن نقش وسائل کمک آموزشی در تدریس و یادگیری

امروزه وسائل کمک آموزشی اعم از پیچیده و ساده به عنوان ابزاری برای ایجاد تسهیل در امر تدریس و یادگیری در نظام آموزشی به کار می روند . این وسائل از حیث این که تئوری و عمل را با هم ترکیب کرده ، باعث ماندگاری یادگیری و تنوع بخشی در کلاس درس می شوند، حائز اهمیت است . با توجه به این که :

75درصد یادگیری از طریق کاربرد حس بینایی
13درصد شنوایی
6درصد لامسه
3درصد حس چشایی می باشد .

هدف: افزایش سرعت و پایداری یادگیری
نياز سنجي:
با توجه به اين كه استفاده از وسائل كمك آموزشي تاثير زيادي در يادگيري دارد سعي بر آن است كه از 20%  ، استفاده ازوسائل كمك آموزشي را به 60% برسانيم.
هدف: 
استفاده از وسایل كمك آموزشي در كليه دروس و افزايش سرعت و پايداري يادگيري

طرح: 
1- در اختيار گذاشتن وسائل كمك آموزشي و استفاده بهينه از آن 
2- تهيه و ساخت وسايل كمك آموزشي توسط دانش آموزان و دبيران 
پروژه:
1- توجه و علاقه فراگیران را با صحبت کردن جلب نماییم.
2- تجارب عینی و واقعی را در اختیار شاگردان قرار دهیم.
3- زمینه تنوع آموزشی را فراهم نماییم و ازخستگی جسمی و ذهنی بکاهیم.
4-روش مطالعه صحیح را در اختیار دانش آموزان قرار دهیم.
5- دست یابی به نتایج فوری از آموزش راممکن سازیم که اثر یادگیری را دائمی می کند. 
6- در جهت آگاهی معلمان از مفهوم و فلسفه تکنولوژی آموزشی و وسائل کمک آموزشی صحبت نماییم .
7- معلمانی که از وسایل کمک اموزشی استفاده می نمایند مورد تقدیر قرار گیرند.
8- به معلمان توصیه کنیم برای استفاده از وسائل کمک آموزشی علاقه و اشتیاق نشان دهند.

زمان اجرا: با توجه به بودجه بندی هر درس.

مسئول پیگیر: دبیران مربوط و مدیر. 

امكانات:
تهيه فهرست وسائل آزمايشگاه و در اختيار گذاشتن وسائل، تهیه فهرست نرم افزارهای آموزشی ،تهيه فهرست كتب كتابخانه و وسائل سمعي –بصري، دفتر كار

نحوه اجرا:
در كلاس درس با توجه به موضوع مورد بحث و در آزمايشگاه یا کارگاه IT با توجه به كار عملي و بعضي از دروس بازديدو اردوهاي علمي – تفريحي در خارج از مدرسه و ثبت گزارش فعاليت ها در دفتر كار.

نحوه ارزيابي:

در طول هر ماه با توجه به فهرست منابع و وسايل مورد نياز دروس هر پايه، پيشرفت تحصيلي و علاقه مندي آنها را مورد ارزيابي قرار مي دهيم.

بقیه در ادامه مطلب

ادامه نوشته

علل ضعف دانش آموزان در درس دیکته:

١- مفهوم کلمه را نمی فهند یا قبلاً نفهمیده اند.

2 – کلمات از جانب معلم درست تلفظ نمی شود(آموزشی)

3 – دانش آموزان هنگام نوشتن دیکته کلمات را تکرار و هجی میکنند(دقت)

4 – وجود نقص شنوایی در برخی از دانش آموزان در هنگام نوشتن املا و بی خبری معلم از وجود این نقص باعث می شود بعضی از کلمات را جا می اندازد یا از کلاس عقب می افتند(حافظه شنوا یی –حساسیت شنوایی)

5 – به علت کمبود فضای آموزشی و کمبود میز و نیمکت دانش آموزان در اثر خستگی و درست نشیدن، کلمات را غلط می نویسید. (آموزشی)

6 – متناسب نبودن متن دیکته از نظر(کمیت و مقدار) با سن پا یه تحصیلی آنان باعث می شود دانش آموزان بعد از نوشتن مقداری از آن خسته شوند و غلط نویسی آغاز می گردد.(آموزشی)

7 – در بعضی اوقات دانش آموزان به علت مشکلات روانی هنگام نو شتن دیکته در افکار خود غوطه ور می شوند و از نوشتن باز می مانند.

8  - وجود حروف هم صدا در ادبیات فارسی مانند (ص-ث-س)

9 – تند گفته شدن دیکته از سوی معلم باعث خستگی وکم شدن دقت در دانش آموزان می گردد.

10 – ضعف درمهارت های حرکتی (نارسا نویسی) – بیقراری و تند خویی – خطا در ادراک بصری حروف (حافظه دیداری )- فقر آموزش و عدم تسلط معلم به شیوه های آموزشی مطلوب در هنگام تعلیم نوشتن نشناختن حروف و قوائد نوشتن توسط دانش آموزان.

نداشتن تمرین لازم و کافی برای نوشتن املا، خود می تواند موجب ضعف و نارسایی فراگیر در کسب مهارت نوشتن می شود .

انواع اشکالات موجود در دیکته دانش آموزان را پس از تجربه و تحلیل می توان به دو گرو طبقه بندی کرد:

١: گروه از اشکالات به مشکلات آموزشی مربوط هستند و از طریق روش تدریس می توان حل کرد.

٢: گروه دیگر را از طریق تمرین های خاصی که می توان به جای رو نویسی های معمول در مدارس در نظر گرفت تا ضمن جلوگیری از هدر رفتن وقت و استعداد دانش آموزان در برطرف کردن اشکالات دیکته بسیار مۆثر باشند.

 

سبكهاي يادگيري

هرفراگیر ،دانش‌آموز یا دانشجوئی سبک یادگیری خاص خودش را دارد. این سبک‌ها بر میزان یادگیری ما،

تحت شرایط خاص، اثر گذارند. برخی از دانش‌آموزان یا دانشجویان از طریق گوش کردن به مطالب، بهتر آن‌ها را فرا می‌گیرند در حالی که برخی دیگر از طریق خواندن. نظریه‌های مختلفی درباره سبک‌های یادگیری ارائه شده است که به توصیف روش‌های ترجیحی دانش‌آموزان یا دانشجویان برای یادگیری می‌پردازند.

برگرفته از http://psychology.about.com :منبع     برای ادامه بحث به ادامه مطلب مراجعه نمایید

ادامه نوشته

نكات مهم در تدريس موفق و اثربخش

نکات مهم در تدریس موفق و اثر بخش:

1-    با توکل به خدا و یادخدا کلاس را شروع کنیم.                    

 2-    اخلاص در عمل تدریس و تقوا را رعایت کنیم.

 3-    زمان هر جلسه تدریس را در نظر داشته باشیم تا با کمی یا زیادی وقت مواجه نشویم.

  برگرفته ازhttp://www.rahim-ebrahimi.blogfa.com براي ادامه بحث به ادامه مطلب مراجعه نماييد

ادامه نوشته

عناصر برنامه درسي در مكتب رفتارگرايي

مقدمه ای بر رفتار گرایی :

بنیان گذار رفتار گرایی ، جان بی. واتسون ( 1958 – 1878 ) است.    

مطلب اصلی رفتار گرایی این بود که رفتار باید مطالعه شود زیرا می توان آن را مستقیماً مورد بررسی قرار داد  و رویداد های ذهنی را باید نادیده گرفت زیرا نمی توان آن ها را مستقیماً بررسی کرد.رفتار گرایی اثر عمیقی بر نظر یادگیری آمریکایی داشته است.( سیف 1390 ص 89). رفتارگرایی یا تداعی گرایی از قدیمی ترین نظریه هایی است که جنبه ها و ویژگی های مختلف ، محرک ، پاسخ و تقویت کننده ها را بررسی می کند.( اسدیان ، 1390 ، ص5 ).

 

رویکرد رفتاری :

این رویکرد برنامه ریزی درسی بر اکتساب قابلیت های ویژه توسط دانش آموزان متمرکز است ، تکالیف یادگیری اغلب به واحد های کوچک قابل تعریف شکسته می شود.به طوری که دانش آموز بتواند بر مهارت های گوناگون تسلط یابد در تمام موارد رفتار تحت کنترل محیط است.آموزش مبتنی بر کفایت است.و معلم باید رفتار را به صورت واژه های خاصی که قابل مشاهده است در می آورد.آموزش برنامه ای ، آموزش کودکان عقب مانده ذهنی و آموزش انفرادی و رایانه ای در این رویکرد به کار می روند.برای ارزشیابی از دانش آموزان از آزمون های ملاک مرجع استفاده می شود.( اسدیان ، 1390 ، ص6 ).روانشناسان رفتار گرا بیشتر بر رفتار شرطی و اصطلاح محیط ، برای به دست آوردن پاسخ های گزینش شده از یادگیرنده تاکید دارند.یادگیری را بیشتر نتیجه عکس العمل شروط می دانند.( یارمحمدیان ، 1389، ص64).

 

هدف های رفتاری :

این هدف ها بر تغییرات قابل اندازه گیری و قابل مشاهده در دانش آموزان تمرکز دارند ، معمولاً طرفدار هدف های رفتاری نیازمند این هستند که سه معیار اساسی را همواره مد نظر داشته باشند که عبارتند از: 1- فعل رفتاری 2- شرایط 3- سطوح قابل قبول عملکرد.( اسدیان ، 1389 ، ص 51).

 

( رفتارگرایی و برنامه ی درسی )

رفتارگرایی تاثیر زیادی بر آموزش دارد.مربی ها و آموزگاران رفتارگرا و مربی های مسئول برنامه ی درسی اصول رفتار گرایی برای خلق و ایجاد برنامه های جدید استفاده می کنند.اگر چه عوامل موثر بر یادگیری در دانش آموزان متفاوت است ، اما کارشناسان و متخصصان برنامه ی درسی روش هایی را اتخاذ می کنند تا دانش آموزان از یادگیری لذت و بهره ی بیشتری ببرند.

رفتارگراها معتقدند که برنامه ی درسی باید به گونه ای  سازماندهی شود که تجارب دانش آموزان در تسلط بر موضوع مورد بحث موفقیت آمیز آید.البته تمام برنامه ریزان برنامه درسی علی رغم رویکردهای متفاوت روانشناختی شان ، این نظر را  دارند.تفاوت در این است که رفتارگراها بسیار در روشها و دیدگاه های خود بسیار تجویزی و تشخیصی عمل می کنندو آن ها بر روش های سازمان یافته مرحله به مرحله یادگیری تاکیددارند.برنامه درسی آموزش برای دانش آموزان دارای مشکلات یادگیری می تواند به واحد های کوچک همراه با توالی مناسب تکالیف و تقویت رفتار مورد نظر تقسیم شود.

نظریه های رفتارگرایی مورد انتقاد قرار گرفته است زیرا این نظریه ها یادگیری را بسیار ساده و فنی توصیف می کنند و اتکاء بر آزمایشات کلاسیک جانوران دارند.

نظریه پردازان حاضر آنقدر انعطاف پذیر هستند که تایید و تصدیق می کنند که یادگیری می تواند بدون اینکه فرد بر محیط عمل کند یا رفتار علنی و آشکار را بروز دهد به وقوع بپیوندند.نظریه قدیمی وسنتی رفتاری به علت اتکاء به شناسایی وتشخیص تمام رفتارها ناقص می باشد زیرا بسیاری ازرفتار گراهای امروزه معتقدند که فرایندهای شناختی جنبه های ناقص یادگیری را شرح می دهند.(اسدیان ، 1390 ، ص 71 )

رفتارگراها در قرن بیستم به روانشناسی و برنامه درسی کمک زیادی کرده اند و احتمال می رود که رفتار گرایی همچنان بر برنامه ی درسی اثر خواهد گذاشت ، البته اکثر رفتارگرایان معتقد هستند که با افزایش اطلاعات و دانش ما در مورد انسان و یادگیری انسان نمی توانیم به نظریه های جدی و انعطاف ناپذیر متوسل شویم(اسدیان، 1390 ، ص 73 ).

 به دامه مطلب مراجعه نماييد 

ادامه نوشته

پيامهاي كوتاه براي معلمان درمورد نقش تربيتي انان درمدرسه

آسیب شناسی(امور سلبی در ایفای نقش تربیتی معلم در دوره ی ابتدایی):

1-مقایسه ی دانش آموز با دانش آموز غیر هم تراز.

2-ملامت و سرزنش دانش آموز در حضور دیگران.

3-تولید اضطراب و افسردگی در دانش آموزان به خاطر امتحان یا نمره و...

4-تحقیر دانش آموز.

5-تبعیض در محبت به دانش آموزان.

6-آموزش و نمره محوری محض در نگرش معلم و غفلت از دیگر ظرفیت های وجودی مؤثر در شخصیت دانش آموزان.

7-آموزش و نمره محوری محض در نگرش مدیر مدرسه نسبت به ارزیابی معلم.

8-زیاد بودن تعداد دانش آموزان کلاس و محروم شدن بعضی از آنان از توجه و اعتنای معلم.

9-فقدان وزانت و متانت در پوشش یا رفتار و کلام برخی معلمان.

10-کم بودن آستانه ی تحمل برخی معلمان و واکنش شتاب زده در برابر پاره ای از رفتارهای دانش آموز که به اقتضای سن او صورت می گیرد.

11- بی توجهی به ظرفیت دانش آموز.

12- غفلت از تفاوت های فردی دانش آموزان. برگرفته از http://www.rahim-ebrahimi.blogfa.com

فرایند تدریس

دید کلی

کلمه ارتباط بیشتر ، در علوم ارتباطات استعمال می‌شود و مفاهیم گوناگونی نظیر انتقال و انتشار آگاهی‌ها ، اندیشه‌ها ، ایجاد پیوستگی اجتماعی ، اشتراک فکری و همکاری عمومی را در بر می‌گیرد. ارتباط در فرایند آموزشی شامل تفاهم در سطح دانش ، فرهنگ و ارزشهای حاکم بر دو فردی که باهم ارتباط برقرار می‌کنند، می‌شود.

هر قدر جلوه اشتراک بیشتر باشد ، برقراری ارتباط سهل‌تر و مطلوب‌تر خواهد بود. همچنینی ارتباط یک جریان است یعنی مجموعه‌ای از اعمال متداوم‌دار که نتیجه خاصی را در پی دارد یا موقعیت جدیدی را بوجود می‌آورد. در واقع ارتباط عبارت است از وقایع و روابط پویا ، جاری ، مستمر و پیوسته در حال تغییر ، نه رویدادی ثابت.

سیر تحولی

هر یک از دانشمندان با توجه به دیدگاههای خاص خود ، تعریف خاصی از ارتباط ارائه داده است. بعضی از آنها ارتباط فن انتقال اطلاعات و افکار و رفتارهای انسانی از یک شخص به شخص دیگر گفته‌اند و گروهی دیگر ، کلمه ارتباط را معرف تمام جریانهایی دانسته‌اند که بوسیله آن یک اندیشه می‌تواند اندیشه دیگری را تحت تاثیر قرار دهد.

دانشمندان علوم اجتماعی ، ارتباط را معنی تعامل اجتماعی بکار برده‌اند و آن را منشا فرهنگ و عامل هر نوع تعالی اجتماعی ذکر کرده‌اند و در فرایند تدریس و یادگیری دانشمندان ارتباط را انتقال پیام از فرستنده (معلم) به گیرنده (فراگیر) مشروط بر این که محتوای پیام مورد نظر فرستنده به گیرنده پیام منتقل شود و بالعکس می‌خوانند.

طرز کار

برقراری ارتباط ، از نظر هدف و روش به شکل واحدی صورت نمی‌گیرد. اگر چه تفکیک هدف و روش ارتباط از هم در بسیاری از مواقع بسیار مشکل است، می‌توان گفت که عامل مهم در تعیین روش برقراری ارتباط ، هدفی است که بوسیله فرستنده پیام (معلم) دنبال می‌شود. در هر صورت پیام به خودی خود دارای هیچ گونه هدفی نیست. هدف پیام بستگی مستقر به شرایط فرستنده و گیرنده پیام دارد بنابراین ، فرستنده و گیرنده پیام هستند که در شرایط خاص هدف ویژه‌ای را در یک فرایند ارتباطی در نظر می‌گیرند و روش مناسب با آن را انتخاب می‌کنند.

نقش در زندگی و هر یک از ما در طول شبانه روز ، در هزاران جریان ارتباطی وارد می‌شویم، فقط برای اینکه در مخاطبان خود تاثیر بگذاریم و در فکر و عقیده و رفتارشان تاثیر بگذاریم در واقع هدف اساسی ما این است که خود را به صورت عامل موثری درآوریم که بتواند در دیگران ، در محیط و حتی در سرنوشت خویش تاثیر بگذاریم و از همه مهمتر به تمایلات و خواسته‌های خود جامه عمل بپوشانیم.

کاربرد

وقتی در آموزش و پرورش از ارتباط معلم و شاگرد صحبت می‌کنیم در واقع هدفهایی را همچون شناخت ، تاثیر ، کنترل و هدایت به ذهن می‌آوریم. به عبارت دیگر ، مجموعه فرایند آموزشی تلاشی است در جهت تغییر شرایط یادگیری و تحت تاثیر قرار دادن و کنترل فکری و رفتاری فراگیران . پیچیدگی نو تداخل روشهای ارتباطی در مدرسه (شفافی ، کتبی ، مستقیم و غیر مستقیم) باعث تداخل هدفهای ارتباطی می‌شود.

در نتیجه در یک فرایند ارتباطی ، چندین هدف و کاربرد نهفته می‌باشد. با پیشرفت علوم کاربرد و هدفهای ارتباطی پیچیده شده و ناگزیر جهت تحقق هدفهای پیچیده باید روشهای پیچیده‌تری مطرح شوند. در هر صورت در هر الگوی ارتباطی ، فرد یا افراد ، موسسه یا گروهی به عنوان فرستنده یا منبع پیام برای برقرار ارتباط وجود دارد که این نقش در کلاس درس و فعالیتهای آموزشی به عهده معلم خواهد بود که در تحلیل فرستنده پیام شناخت سه متغیر در تسلط بر محتوا ، نگرشها و مهارت در علامت‌گذاری را که بالقوه نقش موثری در ارتباط دارند، نباید فراموش کرد.

عنصر مهم دیگر گیرنده پیام (فراگیر) است که به هیچ وجه در جریان ارتباط حالت انفعالی ندارد. از عناصر دیگر مهم در فرایند ارتباط عنصر تاثیر است که از برقراری ارتباط حاصل می‌شود و هدفی است که فرستنده از ابتدای ایجاد ارتباط باید به آن توجه داشته باشد.

چشم انداز

مطالعات و بررسی‌های آموزشی نشان می‌دهد که درک مفاهیم تدریس شده بستگی به ارتباط مطلوب معلم با شاگرد دارد. به عبارت دیگر موفقیت یا شکست معلم در امر آموزش و ایجاد موقعیت‌های مطلوب یادگیری و حتی اصلاح یا تقویت عوامل موثر در یادگیری تا حد زیادی بستگی به نوع پیام چگونگی انتقال آن و نحوه بازخورد شاگردان نسبت به پیام دارد.

به همین دلیل در جریان ارتباطهای آموزشی ، می‌توان معلم را کلید و عامل اصلی کنترل و هدایت رفتار فراگیران و نیروی موثر در برقراری ارتباط و سودمندی آن در کلاس درس دانست؛ زیرا می‌تواند با توجه به بازخورد فراگیران ، شرایط و عوامل موثر ارتباط ، نوع کیفیت و سودمندی تفهیم و تفاهم را بیشتر کند و در نتیجه سطح و میزان یادگیری را افزایش دهد.

طرح درس

در ایران حیات مجدد "طرح درس" مربوط به هشت نه سال گذشته می باشد. لزوم استفاده از طرح درس، به عنوان ابزار کارآمدی در زمینه تکنولوژی آموزشی، در خدمت افزایش کیفیت نظام آموزشی کشورمان قرار گرفت. و طرح درس به عنوان برنامه ریزی و سازمان دادن به مجموعه فعالیتهایی که معلم در ارتباط با هدفهای آموزشی، محتوای درس و توانائیهای دانش آموزان برای مدت زمان مشخص تدوین می گردد مد نظر قرار گرفت.
از محاسن طرح درس می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
1-     طرح درس به معلم کمک می کند تا پیش بینی های لازم را برای تهیه وسایل آموزشی و رسانه ها به عمل آورد.
2-     داشتن طرح درس موجب می شود که معلم به تنظیم اوقات کلاس بپردازد و از ایجاد بی نظمی در کلاس جلوگیری کند.
3-   طرح درس موجب می شود که معلم فعالیتهای ضروری آموزشی را به ترتیب و یکی پس از دیگری در مراحل و زمانهای مشخص و به شیوه های منطقی پیش ببرد و نتایج حاصل آن را برای تدریس در مراحل بعدی آموزش مورد استفاده قرار دهد.
4-   با توجه به آنچه رفت، نقش و اهمیت طرح درس در بهبود امر یاددهی – یادگیری کاملاً مشهود و ضروری به نظر می رسد. لذا جزوه ی حاضر به منظور مطالعه و استفاده همکاران محترم جهت بهبود کیفیت آموزشی و ارتقای سطح یادگیری طراحی شده است.
مراحل نوشتن طرح درس روزانه:
به طور کلی برای تهیه یک طرح درس روزانه، مراحل و نکات زیر را به ترتیب دنبال می کنیم.
1- مشخصات کلی:
ابتدا باید نام درس، موضوع درس، مدت جلسهأ شماره طرح درس، نام مدرسه، تعداد دانش آموزان، کلاس و دوره تحصیلی، نام معلم و تاریخ را در بالای صفحه کاربرگ طرح درس نوشته شود.
2- مشخص کردن اهداف کلی، جزیی و رفتاری:
یک معلم آگاه هدفهای کلی و رفتاری موضوعی که قصد تدریس آنرا دارد مشخص می نماید.
1-2. هدفهای کلی: یک هدف کلی، یک عبارت واحد است که وضعیت فراگیر را پس از دریافت یک عمل آموزشی توصیف می کند . به عبارت دیگر هدفهای کلی آموزشی حاوی نتایجی هستند که معلم انتظار دارد، در اثر آموزشی که به دانش آموزان می دهد و فعالتیهایی از آنها برای یادگیری به عمل می آورند عاید آنان گردد. این قبیل اهداف مهم هستند و در معرض تعبیرهای گوناگون قرار می گیرند.
2-2. هدفهای جزیی: هدفهای کلی قابلیتهایی هستند که قرار است فراگیران پس از گذراندن مجموعه ای از تجارب یادگیری کسب کنندو چون این هدفها با واژه های کلی بیان می شوند معمولاً توضیح بیشتر ضروری است. این توضیح از طریق ارایه مجموعه ای از هدفهای جزیی انجام می پذیرد.
3-2. هدفهای رفتاری: پس از مشخص نمودن اهداف کلی و تجزیه آن به اهداف جزیی، اهداف رفتاری مطرح می گردد. هدفهای رفتاری عبارتند از اعمال، رفتارها ، حرکات وآثاری که قابل مشاهده کردن ، شنیدن ، لمس کردن و قابل سنجش باشند. این قبیل اهداف مشخص می سازند که دانش آموزان به هدفهای کلی رسیده اند. برای طرح هدفهای رفتاری رعایت چهار ویژگی و مخاطب، فعل رفتاری، شرایط و معیار و درجه، ضروری می باشد.
در ضمن برای تدوین اهداف در نظر داشتن سطوح مختلف حیطه های(شناختی، عاطفی و روانی- حرکتی) الزامی می باشد. توضیح آنکه دانشمندان تعلیم و تربیت هدفهای تربیتی را در سه حیطه تقسیم بندی کرده اند . تغییراتی که در اثر تعلیم و تربیت در ذهن ایجاد می شود  ماهیت آن دانش و معلومات است در " حیطه شناختی" قرار داده اند. آنچه که به ارزشها ، نگرشها و احساسات مربوط می شود در " حیطه عاطفی" و آنچه که با مهارتهای حرکتی ارتباط پیدا می کند در " حیطه روانی – حرکتی " جای داده اند.
3- وسایل آموزشی:
انتخاب رسانه های مناسب منجر به آموزش مؤثرتر خواهد شد. از یک رسانه آموزشی نمی توان در همه موقعیتهای آموزشی استفاده کرد. هر موقعیت آموزشی رسانه خاص خود را طلب می کند. بدون توجه به قابلیتهای رسانه های آموزشی در موقعیتهای مختلف، نمی توان از آنها استفاده مناسبی به عمل آورد.
برای شناسایی یک رسانه ی مناسب ، ابتدا باید به چند پرسش پاسخ داد. این پرسشها عبارتند از:
هدف از ایجاد ارتباط چیست؟ چه کسی می خواهد ارتباط برقرار کند و چه ویژگیهایی دارد؟ مخاطب ارتباط کیست؟ چه میزان پذیرش دارد؟ ویژگیهای او چیست؟ شرایط زمانی و مکانی برقراری ارتباط چیست؟ و برای انجام این کار چه امکاناتی وجود دارد؟
به طور کلی عوامل مؤثر در انتخاب رسانه ها عبارتند از: 1- نوع هدفهای آموزشی 2- ویژگیهای مخاطبان 3- روشهای فنون آموزشی 4- قابلیت رسانه برای انتقال پیام مورد نظر 5- جذابیت رسانه 6- کیفیت فنی هنری 7- عملی بودن و سهولت کاربرد 8- اقتصادی بودن.
4- روشهای تدریس:
با پیشرفت علوم و فنون و پیچیده شدن جوامع بشری ، نیازهای فردی اجتماعی نیز پیچیده تر می شود و برای ارضای نیازهای پیچیده احتیاج به علوم و فنون پیچیده تر می باشد.
کسب علوم و فنون در سایه به کارگیری روشهای مفید و مؤثر ، جدیدو کارآمد در آموزش امکان پذیر است. به همین دلیل به منظور نیل به اهداف آموزشی تعیین شده بهره گیری از روشهای تدریس و الگوهای تدریس متناسب با هدفهای درس و نوع مطالب و بحث، نوع کلاس، تعداد دانش آموزان و غیره روشها و الگوهای خاص مورد استفاده قرار می گیرد.
5- قبل از شروع درس:
هر معلمی قبل از شروع درس باید از حضور دانش آموزان آگاهی حاصل کند، همچنین مطمئن شود که آنان از سلامت روحی و جسمی برای شروع درس آمادگی دارند، زیرا دانش آموزان باید در آغاز درس احساس آرامش نمایند و مشتاقانه منتظر یاد گرفتن درس جدید باشند، پیش از شروع درس جدید چنانچه از قبل تکلیفی برای دانش آموزان تعیین شده است مورد بازدید و بررسی قرار گیرد و برنامه های دیگر با صلاحدید معلم انجام می گیرد. ولی باید توجه داشت که کارهای قبل از شروع درس نباید زیاد طول بکشد زیرا طولانی شدن این مرحله از شور و شوق اولیه فراگیران می کاهد.
6- ارزشیابی تشخیصی:
پیش از آغاز درس جدید معلم باید رفتار ورودی دانش آموزان را مشخص سازد  دکترسیف معتقد است که : "رفتار ورودی بر آمادگی فرد برای یادگیری رفتاری تازه دلالت دارد. به سخن دیگر آنچه کسی قبلاً یادگیرفته است یا آنچه برای شروع به یادگیری مطلبی تازه می بایست یادگرفته باشد رفتار ورودی او نامیده می شود".
معلم قبل از شروع درس جدید باید اطمینان حاصل کند که دانش آموزان مطالب درس قبل ، به خصوص مطالبی که دانستن آنها برای درس جدید پیش نیاز محسوب می شود را می دانند. به همین دلیل به هر طریق که لازم می داند از پیش دانسته های دانش آموزان ارزشیابی به عمل می آورد. نوع ارزشیابی بستگی به نوع درس و هدفهای درسی می تواند از سئوال شفاهی تا آزمون کتبی متغیر باشد توجه به میزان اطلاعات قبلی دانش آموزان، از این بابت که سطح درس دادن براساس آن تنظیم شود، ضروری می باشد.
7- آماده سازی:
آماده سازی فعالیتی است که معلم از طریق آن سعی می کند ارتباط معنی دار بین تجربیات قبلی و انتظارات و نیازهای شاگردان با هدفهای آموزشی کلاس برقرار کند. معلم پیش از آنکه مطلب اصلی را به دانش آموزان ارایه دهد باید ذهن و حواس آنها را برای آموختن درس جدید جلب نماید. به طور کلی هدف از آماده سازی عبارت است از تمرکز بخشی حواس فراگیران، معرفی ضمنی غیرمستقیم موضوع درس به ایجاد علاقه و انگیزه و کنجکاوی در دانش آموزان برای یادگیری مطلب جدید.
معلمان مسئولان پدیدآوری موقعیتهایی هستند که در کارآموزان و دانش آموزان ایجاد انگیزه کنندو آنان باید موضوعات درس و سایر مواد آموزشی را به گونه ای آراسته و ترتیب دهند که نیازهای فراگیرندگان برآورده شود.
8- ارائه ی  درس:
این قسمت اساس طرح درس را تشکیل می دهد و باید به کاملترین وجه تنظیم گردد. درس جدید باید بر پایه دانسته ها و تجارب قبلی دانش آموزان طراحی و ارایه گردد، بطوریکه ارتباط منطقی درس جدید با مرحله آماده سازی حفظ گردد. مطالب ارایه شده باید دارای پیوستگی و نظم منطقی باشد معلم باید فعالیتهایی را که به روشها و فنون تدریس مربوط می شود در ارایه درس به اختصار مشخص نمایدو تنها نام بردن از عنوان کلی روشها و الگوهای تدریس کافی نیست بلکه لازم است نوع فعالیتهایی را که معلم می خواهد در جریان ارایه انجام دهد در این قسمت قید نماید.
9- فعالیتهای تکمیلی:
انتخاب روش برای انجام فعالیتهای تکمیلی به موضوع و هدف درس بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر درسی که ارایه می شود به جمع بندی نیاز دارد معلم باید نوع آن را انتخاب کند، آیا جمع بندی را به طور شفاهی انجام می دهد و یا به صورتهای دیگر و غیره.
برخی از روشهای متداول برای انجام فعالیتهای تکمیلی عبارتند از: خلاصه نویسی روی تابلو(تخته سیاه)، یادداشت نکات درس توسط دانش آموزان، نمایش عروسکی و پوستر، ایفای نقش، سئوال شفاهی، مساله دادن – واحد کار(کارهای تحقیقی، پروژه ) و تکلیف شب.
چنانچه برای تکمیل درس تمرین لازم باشد باید نوع تمرین و چگونگی انجام آن در طرح درس مشخص گردد. مثلاً اگر قرار است دانش آموزان تمرینهای کتاب را انجام دهند، باید تمرینهای مورد نظر با ذکر صفحه در طرح درس قید گردد.
10- ارزشیابی تکوینی:
ارزشیابی تکوینی به معنای ارزشیابی در همه مراحل تهیه برنامه است. در سراسر فرایند تدوین برنامه باید انجام ارزیابی پرداخت و در هیچ شرایطی نباید ارزیابی را وانهاد.
پس از پایان یافتن تدریس ، معلم از نتیجه ی کار خود و میزان آموخته های دانش آموزان ارزشیابی به عمل می آورد. ارزشیابی تکوینی می تواند جزء فعالیتهای تکمیلی نیز به حساب آید مانند بازدید دفترهای تمرین به منظور رفع اشکالهای موجود ، جمع آوری پاسخ های دانش آموزان در مورد سئوال مطرح شده در کلاس ، ثبت اشتباهات دانش آموزان در دفتر جبرانی و دقت در رفتارهایی که نشانه علاقه مندی و یا عدم علاقه دانش آموزان نسبت به درس نیز می تواند در ارزشیابی تکوینی قرار گیرد.

مهارتهای فرایند تدریس

* تعاریف:

فرایند تدریس، مجموعه اعمالی است سنجیده، منطقی و پیوسته که به منظور ارائه درس از طرف معلم صورت می گیرد.

توانی هایی که معلم برای اجرای این اعمال کسب می کند، مهارتهای فرایند تدریس نامیده می شوند.

 

* مراحل فرایند تدریس:

الف) مهارتهای قبل از تدریس: این بخش، به فعالیتها و اقداماتی که معلم پیش از شروع درس انجام می دهد، مربوط می گردد.

1. طراحی برنامه تدریس: فرایندی است که طی آن، برنامه کار معلم در طول سال تحصیلی مشخص می شود.
2. زمانبندی یک درس برای یک سال تحصیلی

طرح درس سالانه

     تعریف: طرح درس سالانه عبارت است از تقسيم محتواي يک ماده ي درسي در يک دوره معين به مراحل و گامهاي مناسب و مشخص براساس هدفهای کلی  و رسیدن به نتايج تعیین شده  ی آموزشی.

     طرح درس سالانه،  اهداف کلی هر موضوع درسی را در هر پایه همراه با جدول زمان بندی شده محتوای درسی در یک سال تحصیلی نشان می دهد که در ابتدای سال طراحی و به تعداد ماهها تقسیم می شود. مراحل تهیه طرح درس سالانه: 

مرحله اول: تهیه تقویم طرح

     تقویم طرح را می توان برای یک سال تحصیلی با دو نوبت با محاسبه تعداد هفته ها و روزها وساعت هایی که در طول سال تحصیلی برای تدریس درس مورد نظر پیش بینی شده است، محاسبه وتنظیم کرد. محاسبه بر اساس تقویم سالانه انجام می گیرد. مثلا" اگر برای درس ریاضی چهارم ابتدایی هفته ای سه ساعت در سه جلسه منظور شده باشد ،مجموع جلسات در هر ماه 12 جلسه یا 12 ساعت و در طول نوبت  اول 42 جلسه بدون احتساب تعطیلات رسمی و ایام امتحانات  و غیره خواهد بود. اگر تعطیلات رسمی از روی تقویم سالانه استخراج و ایام امتحانات وتعطیلات احتمالی نیزپیش بینی شود و از کل جلسات نوبت حذف شود،  زمان تدریس خالص ومفیدبدست می آید.

مرحله دوم: تقسیم محتوا بر زمان  

     تقسیم محتوای درس یا هدف های آموزشی بر زمان خالص یا مفید تدریس؛ ابتدا بهتر است محتوای درس یاهدف ها و سایر فعالیت های آموزشی با احتساب فرصت لازم برای تمرین و مرور درس به دو دوره تقسیم شود.  بهتر است کل محتوای کتاب یا ماده درسی درطول سال بر اساس سه پنجم و دو پنجم تقسیم شود؛ زیرا در نوبت دوم  به علت تعطیلات نوروزی، شروع امتحانات و عوامل دیگر عملا" زمان تدریس محدودتر خواهد بود. سپس محتوای فصل ها و مباحث وهدف ها و سایر فعالیت ها درنظر گرفته شده در طول هر نوبت  به واحد های کوچک تر درسی یا محتوای متناسب با تک تک جلسات آموزشی تقسیم شود. گردش علمی، آزمونهای تکوینی، اردوهای تربیتی و تفریحی پیش بینی و در طراحی منظور گردد.

مرحله سوم: تعیین هدف ویژه تدریس در هر جلسه

     در این قسمت، معلم باید با توجه به مجموعه ی فعالیت های در نظر گرفته شده و محتوای درس، هدف ویژه تدریس خود را در هر جلسه مشخص کند.

مرحله چهارم: دیگر فعالیت ها (تعیین فعالیت های تکمیلی)

     تعیین وپیش بینی فعالیت های دیگر آموزشی خارج از کلاس که برای تقویت یادگیری شاگردان می تواند موثر باشد. (نمونه طرح درس سالانه، در بخش            موجود است.)

 

3. زمانبندی یک درس برای نوبت و ماه و هفته
4. طرح درس روزانه

تعریف: طرح درس روزانه، برنامه ای است مدون، و سنجیده که معلم قبل از تدریس، برای یک جلسه درس، تهیه می کند. به طور کلي براي تهيه يک طرح درس روزانه، مراحل و نکات زير را به ترتيب دنبال مي شوند:

1- مشخصات کلي: ابتدا بايد نام درس، موضوع درس، مدت جلسهأ شماره طرح درس، نام مدرسه، تعداد دانش آموزان، کلاس و دوره تحصيلي، نام معلم و تاريخ را در بالاي صفحه کاربرگ طرح درس نوشته شود.

2- مشخص کردن اهداف کلي، جزيي و رفتاري:

1-2. هدفهاي کلي: يک هدف کلي، يک عبارت واحد است که وضعيت فراگير را پس از دريافت يک عمل آموزشي توصيف مي کند . به عبارت ديگر هدفهاي کلي آموزشي حاوي نتايجي هستند که معلم انتظار دارد، در اثر آموزشي که به دانش آموزان مي دهد و فعالتيهايي از آنها براي يادگيري به عمل مي آورند عايد آنان گردد. اين قبيل اهداف مهم هستند و در معرض تعبيرهاي گوناگون قرار مي گيرند. هدف های کلی درسی، با فعل «غیر رفتاری» بیان می شود.

2-2. هدفهاي جزيي: هدفهاي کلي قابليتهايي هستند که قرار است فراگيران پس از گذراندن مجموعه اي از تجارب يادگيري کسب کنندو چون اين هدفها با واژه هاي کلي بيان مي شوند معمولاً توضيح بيشتر ضروري است. اين توضيح از طريق ارايه مجموعه اي از هدفهاي جزيي انجام مي پذيرد.

3-2. هدفهاي رفتاري: پس از مشخص نمودن اهداف کلي و تجزيه آن به اهداف جزيي، اهداف رفتاري مطرح مي گردد. هدفهاي رفتاري عبارتند از اعمال، رفتارها ، حرکات وآثاري که قابل مشاهده کردن ، شنيدن ، لمس کردن و قابل سنجش باشند. اين قبيل اهداف مشخص مي سازند که دانش آموزان به هدفهاي کلي رسيده اند. براي طرح هدفهاي رفتاري رعايت چهار ويژگي و مخاطب، فعل رفتاري، شرايط و معيار و درجه، ضروري مي باشد.

3- وسايل کمک آموزشي: انتخاب رسانه هاي مناسب منجر به آموزش مؤثرتر خواهد شد. از يک رسانه آموزشي نمي توان در همه موقعيتهاي آموزشي استفاده کرد.  به طور کلي عوامل مؤثر در انتخاب رسانه ها (وسایل کمک آموزشی) عبارتند از: 1- نوع هدفهاي آموزشي 2- ويژگيهاي مخاطبان 3- روشهاي فنون آموزشي 4- قابليت رسانه براي انتقال پيام مورد نظر 5- جذابيت رسانه 6- کيفيت فني هنري 7- عملي بودن و سهولت کاربرد 8- اقتصادي بودن.  

     نتایج و آثار استفاده از وسایل کمک آموزشی، به اختصار عبارتند از:  1- موجب تسهیل در فرایند یاددهی ـ یادگیری و افزایش آموخته های فراگیرندگان می شود. 2-  افزایش اعتماد به نفس معلمان و دانش آموزان را بدنبال دارد.  3- یادگیری برای دانش آموزان، لذت بخش و جذاب تر می شود. 4- توانایی اندیشیدن و استدلال را در دانش آموزان افزایش می دهد. 5- یادگیری را سریع تر، آسان تر و بادوام تر می سازد. 6- آموزش را از حالت ذهنی خارج کرده، یادگیری را ملموس و عینی می کند.  7- موجب تنوع آموزشی می شود. 8- فرایند آموزش را از حالت تک رسانه ای خارج می کند.  9- دستیابی به نتایج سریع از آموزش را عملی می کند.  10- بازدهی آموزشی را از نظر کمّی و کیفی، برای دانش آموزان و معلمان افزایش می دهد.  11- انگیزه های یادگیری و آموزش را در فراگیرندگان تقویت می کند.  12- موجب می شود که دانش آموزان، بهتر به استعدادها و توانایی های فردی خود پی ببرند.  13- اثر خستگی جسمی و ذهنی را در هنگام یادگیری کاهش می دهد.  14- زمینه ی رشد و شکوفایی تفکر و خلاقیت دانش آموزان را فراهم می سازد.  15- موجب برانگیختن حس کنجکاوی و تفکر خلاق فراگیرندگان می شود.

     

4- روشهاي تدريس: به منظور نيل به اهداف آموزشي تعيين شده بهره گيري از روشهاي تدريس و الگوهاي تدريس متناسب با هدفهاي درس و نوع مطالب و بحث،  نوع کلاس، تعداد دانش آموزان و غيره روشها و الگوهاي خاص مورد استفاده قرار مي گيرد.

5- آماده سازی و شروع تدریس: معلم قبل از شروع درس بايد از حضور دانش آموزان آگاهي حاصل کند، همچنين مطمئن شود که آنان از سلامت روحي و جسمي براي شروع درس برخوردارند، زيرا دانش آموزان بايد در آغاز درس احساس آرامش نمايند و مشتاقانه منتظر ياد گرفتن درس جديد باشند، پيش از شروع درس جديد چنانچه از قبل تکليفي براي دانش آموزان تعيين شده است مورد بازديد و بررسي قرار گیرد.

6- ارزشيابي تشخيصي: معلم قبل از شروع درس جديد بايد اطمينان حاصل کند که دانش آموزان مطالب درس قبل را مي دانند. به همين دليل به هر طريق که لازم مي داند از پيش دانسته هاي دانش آموزان ارزشيابي به عمل مي آورد.

7- آماده سازي: . معلم پيش از آنکه مطلب اصلي را به دانش آموزان ارايه دهد بايد ذهن و حواس آنها را براي آموختن درس جديد جلب نمايد. به طور کلي هدف از آماده سازي عبارت است از تمرکز بخشي حواس فراگيران و ايجاد علاقه و انگيزه و کنجکاوي در دانش آموزان براي يادگيري مطلب جديد.

معلمان مسئولان پديدآوري موقعيتهايي هستند که در کارآموزان و دانش آموزان ايجاد انگيزه کنندو آنان بايد موضوعات درس و ساير مواد آموزشي را به گونه اي آراسته و ترتيب دهند که نيازهاي فراگيرندگان برآورده شود.

8- ارائه ي  درس: اين قسمت اساس طرح درس را تشکيل مي دهد و بايد به کاملترين وجه تنظيم گردد. مطالب ارايه شده بايد داراي پيوستگي و نظم منطقي باشد معلم بايد فعاليتهايي را که به روشها و فنون تدريس مربوط مي شود در ارايه درس به اختصار مشخص نمايد و تنها نام بردن از عنوان کلي روشها و الگوهاي تدريس کافي نيست.

9- فعاليتهاي تکميلي: اگر درسي که ارايه مي شود به جمع بندي نياز دارد معلم بايد نوع آن را انتخاب کند. جمع بندی و نتیجه گیری به 3 منظور بکار می رود که با بیان فصیح و رسا، ادا می شود. 1- برای تحکیم آموخته های دانش آموزان 2- ایجاد احساس موفقیت 3- تأکید بر نکات مهم. چنانچه براي تکميل درس تمرين لازم باشد بايد نوع تمرين و چگونگي انجام آن در طرح درس مشخص گردد.

10- ارزشيابي تکويني: پس از پايان يافتن تدريس ، معلم از نتيجه ي کار خود و ميزان آموخته هاي دانش آموزان ارزشيابي به عمل مي آورد. ارزشیابی در این مرحله، بازخوردی را فراهم می کند که هم معلم و هم دانش آموزان خود را بسنجند و اطمینان یا عدم اطمینان از تحقق هدف های کلی درس با اتکاء به افعال رفتاری که از دانش آموز سر می زند، مشخص می شود.

11- تعیین تکلیف (و اختتام): تکالیق برای تعمیق و استمرار یادگیری تعیین می شود، علاوه بر تکالیفی که در کتاب درسی مشخص شده است، معلم می تواند تکالیف دیگری نیز که محصول بازخورد از نتیجه تحقق یا عدم تحقق اهداف در بند ارزشیابی تکوینی است، تعیین کند. (نمونه ای طرح درس روزانه در بخش       موجود است)                     

ب) مهارتهای ضمن تدریس: مهارتهایی هستند که معلم باید  داشته باشد تا بتواند فرایند تدریس را اجرا، هدایت و کنترل نماید.

1. مهارت در اجرای آزمون ورودی: با اجرای این آزمون، می توان توانایی ها و مهارتهایی که دانش آموزان فاقد آنها هستند یا مهارتهایی که دارند، تعیین کرد.
2. مهارت برقراری ارتباط: ارتباط در امر تدریس فرایندی است که به منظور ارسال و دریافت پیام، بین پیام دهنده (معلم) و پیام گیرنده (دانش آموز) برقرار می شود.
3. مهارت تمرکز بخشی: یکی از وظایف مهم معلم این است که بتواند عوامل مخل ارتباط بین خود و دانش آموزان را شناسایی کرده و با تکنیک های خاص (مانند: کنترل صدا، حرکت در کلاس، توجه دادن کلامی و غیرکلامی، سکوت و...) آنها را برطرف سازد.
4. مهارت آماده سازی: فعالیتی است که معلم از طریق آن سعی می کند ارتباطی معنا دار بین تجربیات قبلی و انتظارات و نیازهای دانش آموزان با اهداف آموزشی کلاس برقرار کند.
5. مهارت ارائه درس جدید: که شامل دو قسمت است:
• مهارت در انتخاب و تنظیم مطلب درس جدید
• مهارت در انتخاب روش ارائه درس جدید
6. مهارت جمع بندی: عبارت است از اعمال و یا گفتار معلم که بوسیله او، طراحی می شوند تا ارائه مطلب درسی را به نتیجه و پایانی مناسب برسانند.
7. کلاسداری: مهارتی است که معلم بوسیله آن، کلاس خود را در سطح انضباطی مطلوبی کنترل می نماید تا بدون تأثیر عوامل مخل، اهداف آموزشی را محقق سازد.

ج) مهارتهای پس از تدریس: شامل کوششهایی است که معلم پس از ارائه درس به عمل می آورد تا  فرایند یادگیری دانش آموز را تعمیق بخشد و از کیفیت فرایند تدریس آگاه گردد. که شامل دو فعالیت می باشد:

طرح درس

طرح درس

هر نوشته ای و هر کاری دارای اصول و مراحلی است در نوشتن طرح درس نیز باید این مراحل را به درستی و با اهداف تعیین شده پیش رفت و تمامی مراحل و تمامی فعالیت هایی که باید صورت گیرد را در طرح درس طراحی کرد پیش از پرداختن به این موضوع باید موارد ذیل را در نظر گرفت و در نوشتن طرح درس این موارد را به کارببریم :

روش های تدریس :

ما در ارائه درس یا در مراحل دیگری مانند ایجاد انگیزه باید از روشی که بازخورد مناسبی را در تدریس دارد مورد استفاده قرار بدهیم در انتخاب روش تدریس باید دقت لازم را کرد و بر حسب موضوع تدریس روش تدریس را انتخاب کنیم البته موارد دیگری را از قبیل امکانات آموزشگاه ، محیط کلاس ، تعداد دانش آموزان ، وسایل کمک آموزشی و ... را باید در نظر گرفت تا روش ما در کلاس درس موثر واقع شود ما در این وبلاگ نیز به این موضوع به صورت کامل و جامع در مورد انواع روش ها خواهیم پرداخت

وسایل کمک آموزشی :

آنچه که به وضوح معلوم و مشخص است استفاده از وسایل کمک آموزشی در تسهیل یادگیری است

استفاده از وسایل کمک آموزشی و نقش موثری که دارد غیر قابل انکار پذیر است . پس در مورد استفاده از آن باید اهتمام کرد همچنین باید این نکته را در نظر داشته باشیم که در انتخاب وسایل کمک آموزشی دقت شود و وسایلی مورد استفاده قرار گیرد که کارایی زیادی در امر یادگیری داشته باشد . در طرح درس نیز باید آنچه که در تدریس استفاده می کنیم قید شود . ما نیز می توانیم برای متنوع و جذابیت کلاس ها از نرم افزارها و موسیقی ها استفاده کنیم و تدریس مان را به روز کنیم

زمان بندی هر مرحله :

این نکته نیز در طراحی طرح درس باید مورد توجه قرار گیرد و برای هر مرحله از تدریس مان زمانی تعیین کنیم تا برنامه ی مان را با زمانی که در اختیار داریم پیش ببریم و در پیشبرد اهداف مان دچار بی نظمی نشویم

مرحله ی اولیه ی نوشتن طرح درس :

حتما مطالب بعدی را در مورد ادامه ی مطلب بخوانید لطفا در روی ادامه مطلب کلیک کنید.

مرحله ی اولیه ی نوشتن طرح درس :

1 . نوشتن مشخصات کلی :

نوشتن مشخصاتی از جمله :

الف ) نام درس      ب ) عنوان درس     ج)پایه     د)مقطع     ه ) تهیه کننده طرح درس   و) تاریخ

می باشد.

2 . مشخص کردن هدف کلی :

که شامل هدف کلی و اهم هدف ها است .

3 . نوشتن اهداف جزئی :

هدفهای کلی قابلیتهایی هستند که قرار است فراگیران پس از گذراندن مجموعه ای از تجارب یادگیری کسب کنندو چون این هدفها با واژه های کلی بیان می شوند معمولاً توضیح بیشتر ضروری است. این توضیح از طریق ارایه مجموعه ای از هدفهای جزیی انجام می پذیرد.

4 . نوشتن اهداف رفتاری :

پس از مشخص نمودن اهداف کلی و تجزیه ی آن به اهداف جزئی ، اهداف رفتاری مطرح می گردد. هدف های رفتاری عبارتند از :اعمال ، رفتارها ، حرکات و آثاری که قابل مشاهده کردن ، شنیدن ، لمس کردن و قابل سنجش باشند این قبیل اهداف مشخص می سازند که دانش آموزان به هدف های کلی رسیده اند .برای طرح هدف های رفتاری رعایت چهار ویژگی ؛ مخاطب ، شرایط ، و معیار و درجه ، ضروری می باشد . در ضمن برای تدوین اهداف در نظر داشتن سطوح مختلف حیطه های ( شناختی ، عاطفی و روانی _ حرکتی ) الزامی می باشد توضیح آنکه دانشمندان تعلیم و تربیت را در سه حیطه تقسیم بندی کرده اند . تغییراتی که در اثر تعلیم وتربیت در ذهن ایجاد می شود ماهیت آن دانش و معلومات است در حیطه شناختی قرار داده اند . آنچه که به ارزش ها ، نگرش ها و احساسات مربوط می شود در حیطه عاطفی و آنچه که با مهارت های حرکتی ارتباط ژیدا می کند در حیطه روانی _ حرکتی جای داده اند

5. نوشتن رفتار ورودی :

رفتار ورودی بر این دلالت دارد که برای شروع درس تازه در ذهن دانش آموزان وجود داشته باشد که همان ساخت شناختی دانش آموزان است و بدون این اطلاعات در فرایند یاددهی و یادگیری با مشکل عمده ای پیش خواهیم خورد و باید از این اطلاعات با خبر باشیم تا بر حسب آن اطلاعات دانش آموزان درس را شروع کنیم و ادامه بدهیم لذا نوشتن آن ها در طرح درس لزومی است . 

پس از نوشتن این مراحل به مراحل یاددهی و یادگیری وارد می شویم که شامل مراحل زیر می شود :

1 . مقدمه (مرحله مقدماتی ورود به کلاس ) :

هر معلمی قبل از شروع درس باید از حضور دانش آموزان آگاهی حاصل کند ، همچنین مطمئن شود که آنان از سلامت روحی و جسمی برای شروع درس آمادگی دارند . در این مرحله نیز گروه ها تشکیل می شوند.

باید نوجه داشت که کارهای قبل از شروع درس نباید زیاد طول بکشد زیرا طولانی شدن این مرحله از شور و شوق اولیه فراگیران می کاهد .

2 . مرور مباحث قبلی :

در این مرحله به تکالیف های جلسه ی گذشته می پردازند

3 . انجام ارزشیابی تشخیصی :

در این مرحله ساخت شناختی دانش آموزان را نسبت به درس تازه محک می زنند تا درس را با این اطلاعات شروع و ادامه دهد .

4 . ایجاد انگیزه (آماده سازی ) :

آماده سازی فعالیتی است که معلم از طریق آن سعی می کند ارتباط معنی دار بین تجربیات قبلی و انتظارات و نیاز های شاگردان با هدف های آموزشی کلاس برقرار کند. معلم پیش از آنکه مطلب اصلی را به دانش آموزان ارایه دهد باید ذهن و حواس آنها را برای آموختن درس جدید جلب نماید . به طور کلی هدف از آماده سازی عبارت است از تمرکز بخشی از حواس فراگیران ، معرفی ضمنی غیر مستقیم موضوع درس به ایجاد علاقه و انگیزه و کنجکاوی در دانش آموزان برای یادگیری مطلب جدید .

معلمان پدید آوری موقعیت هایی هستند که در کارآموزان و دانش آموزان ایجاد انگیزه کنند و آنان باید موضوعات درس و سایر مواد آموزشی را به گونه ای آراسته و ترتیب دهند که نیاز های فراگیران برآورده شود.

5 . بیان عنوان و هدف های رفتاری :

در این مرحله هدف هایی که از دانش آموزان انتظار می رود را بیان می کنیم تا دانش آموزان در ادامه ی کار دقت بیشتری روی اهداف داشته باشند این کار فرایند یاددهی و یادگیری را افزایش می دهد.

6 . ارائه ی درس :

این مرحله مهمترین مرحله است و باید پیوستگی لازم را با آماده سازی (ایجاد انگیزه) و (تجارب قبلی)دانش آموزان داشته باشد . مراحل ارائه ی درس باید منسجم و دارای یکنواختی و به منظمی طراحی شود تا فرایند یاددهی و یادگیری به بهترین صورت انجام گیرد و همچنین معلمان باید در این مرحله به فنون و روش های تدریس را نام برده و به کار ببندد.

7 . مرور و جمع بندی :

برای منسجم کردن درس این جلسه و تسهیل یادگیری از این مرحله استفاده می شود فعالیتی که در این مرحله انجام می گیرد باید در روی طرح درس قید شود .

8 .ارزشیابی پایانی :

پس از اجرای روش تدریس و پایان یافتن یاددهی _ یادگیری (اجرای مراحل ) ، تعیین میزان تحقق اهداف و پیشرفت دانش آموزان اهمیت زیادی دارد . انتخاب روش های اندازه گیری و ارزشیابی یکی از نشانه های خلاقیت معلمان است . در انتخاب معیار اندازه گیری کلیه اهداف شناختی ، مهارتی و نگرشی اهمیت بسیار دارد روش های اندازه گیری پایانی به شکل زیر می باشد :

الف ) مشاهده ی مستقیم : عملکرد دانش آموزان را در موقعیت های کنترل شده و طبیعی یادگیری واقعی تر نشان می دهد و برای قضاوت در مورد آنان اعتبار بیشتری دارد.

ب ) آزمون : می تواند شفاهی ،کتبی ، عملی باشد و در این روش برایارزشیابی مهارت های شناختی مفید است

ج ) مصاحبه : یکی دیگر از روش های موثر در ارزشیابی پایانی که برای تشخیص عمق یادگیری و مهارت های کلامی استفاده می شود .

9 . تعیین تکلیف :

تکالیفی که به دانش آموزان گفته می شود باید در این مرحله نوشته شود و نیز مورد بررسی قرار گیرد.

تعیین تکلیف دارای چار قسمت است :

تکالیف تمرینی : که به صورت کتبی ، تمرین های اضافه در کلاس یا در خارج از کلاس از دانش آموزان خواسته می شود و به صورت غیر تخیلی ، غیر خلاق می باشد .

تکالیف آماده سازی :که برای آماده سازی و آماده کردن شاگردان جهت درس های روز بعد و مطالعه ی خارج از کتاب درسی ، جمع آوری مطالب مرتبط با درس ، کنفرانس ، حفظ کردن از این نوع تمرین ها هستند

تکالیف بسطی و امتدادی :این نوع تکالیف دانش آموزان را به فعالیت بیشتر و سبب یادگیری نظریه ها ، قانون ها و ... می شود

تکالیف خلاقیتی :روش های جدید برای انجام آزمایشها و درس و ساختن مدلها ، ساختن وسایل کمک آموزشی و ...از این نوع تکالیف ها هستند . 

. 10 . اختتام :

پایان درس را با صلوات به پایان می رسانیم

شرایط و ویژگی های یک تدریس اثر بخش

بسمه تعالی

شرایط و ویژگی های یک تدریس اثر بخش و راهکارهای کاربردی اجرای آن ها

مقدمه

هدف از یک تدریس اثربخش فقط انتقال اطلاعات علمی نیست، بلکه نتایج حاصله ی از آن را نیز باید گسترش داد. برای رسیدن به این هدف معلمین با عشق وعلاقه وبرخورداری از شخصیت معنوی وبرجسته وآشنا با اصول وروش های علمی بردل وجان فراگیران خود نفوذ نموده واستعدادهای بالقوه آنان را پرورش داده وشکوفا نمایند.
دراین مقاله ابتدا مفهوم تدریس تبیین وسپس شرایط ویژگیهای یک تدریس اثربخش اعم از آمادگی معلم ،داشتن طرح درس، استفاده از شیوه های مناسب تدریس، مشارکت دانش آموزان درفرایند یادگیری ،تسلط برمطالب تدریس،مدیریت زمان و....... تشریح ورهنمودهای لازم معلمان برای داشتن تدریس موفق وفعال ذکر گردیده است. درپایان نتیجه گیری شده است که برای آنکه تعلیم وتربیت کشور سیرصعودی داشته باشد بایستی معلمان توانمند وحرفه ای درامر تدریس رابطور مستمر آموزش داد.تاتدریس آنان کاملاً اثربخش وپر ثمر باشد.


قرآن کریم درشش آیه ، از کتاب آسمانی ،به عنوان کتابی که تدریس و آموزش داده می شود ، یاد کرده است ازجمله می فرماید:
« کونواربانیین بما کنتم تعلمون الکتاب وبما کنتم تدرسون »(آل عمران /79) یعنی (حضرت عیسی (ع)می فرماید) شما به سبب آن که کتاب آسمانی را آموزش می دهید وبین خود تدریس می نمایید ،ربانی باشید.(اکرمی 1380)
پیچیدگی رفتار انسان درکلاس ونقش آن درتحقق اهداف آموزشی از سال ها پیش توجه صاحب نظران عرصه تعلیم وتربیت رابه خود جلب کرده است باگذشت سال ها مطالعه و تجربه به این نتیجه رسیده اند که دستیابی به اهداف آموزشی ،زمانی امکان پذیر است . که منابع انسانی دانا،متخصص وبا انگیزش کافی، بادر اختیار داشتن منابع لازم، هدایت ورهبری کلاس را به عهده بگیرد .معلمان درکلاس باید از فن رهبری دربه کارگیری روش های صحیح درتحقیق اهداف آموزشی آگاه با شند تا استفاده ازروش ها وفنون صحیح ومناسب نتایجی مطلوبی راعاید کنند.
اگر باور داریم که جوامع بشری به طور مدام دستخوش تغییر وتحول است،باید قبول کرد که این تحولات ناشی از دگرگونی هایی است که درنظام آموزشی صورت می گیرد.درچنین جوامعی تنوع وپیچیدگی نیازها بیشتر گشته وبرای ارضای این نیازها، به علوم وفنون پیچیده ترین نیاز است وبدیهی است که کسب علوم وفنون درسایه ی روش های پیچیده امکان پذیر خواهد بود،بنابراین وظیفه ومسئولیت معلمین روز به روز سنگین تر می گردد،چرا که روش های سنتی .متداول تدریس قادر به هدایت افراد به سوی یک تحول عمیق نخواهندبود.
حالا دیگر نباید باسخنرانی های طولانی وخسته کننده وبا تعیین تکالیف پیچیده ویا با تهدید واضطراب وتحقیر وسرزنش فراگیران، اسباب تنفر ومدرسه گریزی را در آنان فراهم نمود. دیگر نمی توان با انتقال صرف معلومات به ذهن فراگیران انان رابه یادگیری حفظی وطوطی وار عادت داد، بلکه باید با آموزش چگونه آموختن وچگونه اندیشیدن، کیفیت تفکررادر آنان قوت بخشید اگر هدف از تدریس افزایش کیفیت تفکر درفراگیران باشد، دراین صورت آنها رابایستی به طور عملی درگیر جریان فکر کردن درکلاس های درسی نمود( فتحی آذر،1376)
حال باید به امید اثر بخش نمودن فرایند تدریس کمرهمت بست وکارتدریس رانه فقط انتقال اطلاعات علمی ،بلکه به نتایج حاصله از آن نیز گسترش داد وبرای رسیدن به این هدف باید معلمین با عشق وعلاقه وبا برخورداری ازشخصیت برجسته وبا آشنایی اصول وروش ها وسایر مهارت های آموزش وپرورش، بردل وجان فراگیران خود نفوذ کرده ودر پرورش وشکوفایی استعداد های آنان کوشاباشند.(میر صدوقی 1386)
درفرایند تدریس آنچه به معلم کمک خواهدکرد تا بتواند یک تدریس موفق داشته باشد،میزان شناخت معلم از توانایی های خود ازیک طرف و آگاهی معلم از روند علمی نهفته در فرایند تدریس از طرف دیگر می باشد(سجادی ،1373)
مقاله ی حاضر درنظر داردتا شرایط ویژگی های یک تدریس اثر بخش رابررسی نماید.
مفهوم تدریس:
طبق نظر براون (1377)،درس دادن هرچه باشد تلاشی است چند جانبه که شامل اطلاع رسانی ، پرسش وپاسخ ،توضیح دادن ، گوش دادن، تشویق وترغیب کردن ومجموعه ای از فعالیت های دیگر می شود.گیج (1376) معتقد

بقیه ی مطالب در ادامه ی مطلب 

ادامه نوشته