اصول طرح سوال های تشریحی

آزمون های تشریحی

تشریحی گسترده پاسخ : آزمون شونده درارائه ی تمام مطالب مفید ومنطقی آزادی عمل دارد ، درنتیجه اندیشه ها ومطالب را به نحوی منسجم وبدیع سازمان خواهد داد . اضطراب واسترس کمتروجوددارد. این نوع آزمون ها برای سنجش اهداف سطح بالا مانند : تحلیل ، ارزشیابی و ترکیب مناسب هستند .

تشریحی محدود پاسخ : تصحیح  ،هماهنگ تر وآسان تر است . محدودیت  ، مانع از ابراز اندیشه ها وترکیب آنها به صورتی مطلوب خواهد شد . این نوع آزمونها برای سنجش اهداف سطح فهمیدن  ، کاربرد و تحلیل مناسب هستند ولی برای آزمون اهداف سطح ارزشیابی و ترکیب مطلوب نیستند .  

به طور کلی آزمون های تشریحی  :

* به آسانی تهیه می شوند .

* تنها وسیله ی ،  سنجش توانایی پروراندن وسازماندهی پاسخ هاست .

* موقعیت های واقعی تری را نسبت به آزمون های عینی عرضه می کنند .

* باعث مطالعه ی عمقی ترمطالب مورد آزمون می شوند و یادگیری را معنی دارتر می سازند .

این آزمون :

·   نمونه ی کوچکی ازمحتواواهداف رامی سنجد ودرنتیجه نمره ازتوانایی واقعی ، فاصله می گیرد.

·        امتیازدهی به صورت عینی انجام نمی گیرد.

·        تصحیح ، وقت گیر است .

بهتر است برای پوشش دادن تعداد بیشتری از محتوا واهداف آموزشی ، تعداد دفعات اجرارا افزایش دهیم .

قواعدتهیه ی سوالات تشریحی

جهت ایجاد شرایط مناسب برای دریافت عملکرد دانش اموزان در آزمون های تشریحی و تصحیح ونمره گذاری هماهنگ ، به قواعدی توجه کرد . رعایت این قواعد موجب می شود تا نمره ، بیشتر گویای عملکرد دانش آموز باشد. این قواعد عبارتنداز :

1- پرسش ها به طور مستقیم با اهداف آموزشی ، ارتباط داشته باشد . این کاررا می توان با استفاده از جدول مشخصات آزمون و نوشتن اهداف رفتاری مناسب ، انجام داد . دراین نوع آزمونها ،چنانچه پرسش های طراحی شده با اهداف ارتباط نداشته باشند ، بدلیل تعدادکم پرسش ها ، به نتیجه ی سنجش لطمه ی جدی می زند.

2- پرسش های تشریحی را به اهدافی اختصاص دهید که نتوان از طریق سایر پرسش ها سنجش نمود. اهداف سطح بالا مانند ، تحلیل ، ارزشیابی وترکیب را با پرسش های گسترده پاسخ وفهمیدن وکاربرد را با محدود پاسخ بسنجید . اهداف سطح دانش ارزش پرسش های تشریحی راندارد .

3- صورت پرسش ها را با عبارات وکلمات روشن وواضح بنویسید و از کلی گویی بپرهیزید .

4- به جاب کلمات : چه کسی ، کجا ، از چرا وچگونه استفاده نمایید.

5- تا حد امکان از پرسش های تازه وموقعیت های جدید استفاده کنید.

6- پرسش های مربوط به مطالب بحث انگیزوعقاید ، همراه بادرخواست  ارائه ی شواهد ومستندات ، باشد.

7- به آزمون شونده ، حق انتخاب پرسش ها را ندهید . دادن حق انتخاب ، موجب می شود که ، نمونه محدودتر شود و محتوای پوشش داده شده کمتر گردد.  تصحیح و تحلیل مشکل ترمی شود، چون پاسخها یکنواخت نیست  و پرسش های مشکل تر باقی می مانند ..

8- وقت کافی برای کل آزمون درنظر بگیرید و وقت پیشنهادی هر پرسش را نیز جداگانه تعیین کنید. زمان پاسخ ، هم باید شامل صرف وقت برای فکر کردن جهت فهم ومطالعه ی پرسش باشد وهم جواب آن ها .

9- بانوشتن پرسش های کوتاه پاسخ ، تعداد پرسش ها راافزایش داه و ضعف نمونه گیری رابرطرف نمایید.

10- عواملی را که در امتیازدهی دخالت دارند ، تعیین کرده ، به آزمون شوندگان اطلاع دهید. عوامل امتیاز آور باید به اهداف مربوط باشند . مثال : املا ، خوش خطی ونگارش  درست درادبیات مناسب است  و باید این موضوع  به اطلاع آزمون شوندگان برسد تا با آگاهی  به پاسخ پرسش ها بپردازند .

11-  پرسش های طرح شده را جهت اظهارنظر واصلاح دراختیار همکاران ومتخصصین قراردهید.

قواعد تصحیح پاسخ های پرسش های تشریحی

به دلیل دخالت نظر شخصی تصحیح کنندگان  پرسش ها ی تشریحی ، توصیه های ارائه شده موجب هماهنگی وثبات هرچه بیشتر در امتیازدهی ، خواهد شد .

الف – پاسخ پرسش ها راتنها براساس هدف سوال ، تصحیح کنید . خوش خطی ونکات دستوری و... فقط درزمینه ی ادبیات مورد بررسی قرار گیرد.  فقط به اهداف توجه داشته باشید .

ب    - یک پاسخ نمونه به عنوان کلید ارائه کنید تاازدخالت عوامل نامربوط جلوگیری نمایید. این موضوع بیشتردرمورد پرسش های کوتاه پاسخ کاربرد دارد . در پاسخ نمونه باید قسمت های مختلف راجداگانه نمره گذاری کرد. 

پ   -  برگه های امتحانی را سوال به سوال ، تصحیح نمایید ، نه ورقه به ورقه .  این روش  ملاکی واحد برای مقایسه ی دانش اموزان به دست می دهد و یکنواختی درنمره دادن را به دنبال دارد.

ت -  درهنگام تصحیح ، از شناسایی نام دانش آموز خودداری نمایید. نوشتن نام درپشت برگه ها ، رمزعددی وبه هم زدن برگه ها درهرچند مورد تصحیح ونیزدرابتدای کار، مشکل سوگیری وجانبداری راحل می کند.

ث   - درصورت امکان ، افراددیگری برگه ها راتصحیح کنند. تصحیح مجدد باید بدون مشورت واطلاع از نمرات قبلی صورت گیرد.چنین روشی درامور حساس مانند : گزینش ، ادامه ی تحصیل و غیره ، ضروری است. ملاک عمل نمره ی میانگین تصحیح کنندگان مختلف است .

ج   - تمام پاسخ های آزمون شوندگان درمورد یک سوال رادریک نشست وبدون وقفه ی زمانی تصحیح کنید. این امربه خاطر یکسانی شرایط است ،زیرا درمواقع مختلف شرایط متفاوت بوده ، خستگی ومشکلات دیگر درروند تصحیح ونمره دادن اثرگذاراست .

چ   - به نمرات پرسش های قبلی نگاه نکنید. ممکن است اطلاع ازپرسش های قبلی درنمره ی پرسش های بعدی اثر بگذارد . سعی شود نمره دادن به پرسش ها مستقل ازهم صورت گیرد .

ح   - برروی برگه ها، اشتباهات راتصحیح واظهارنظرخودرا بنویسید. این فرایند موجب دادن بازخوردواصلاح مشکلات یادگیری دانش اموزان خواهدشد.می شود به صورت فردی وشفاهی نیزبازخورد داد.

خ   - ازروش های متنوع نمره گذاری استفاده نمایید.  این روش ها عبارتند از :

1 – روش تحلیلی ( امتیاز بندی ) . به هر بخش امتیاز جداگانه ای تعلق می گیرد.

2-  روش کلی ( درجه بندی ) . کل پاسخ مورد توجه بوده ، یک درجه به آن داده می شود مثل : عالی و...

3 – روش ویژگیهای اصلی . بر نکات اساسی پاسخ های ارائه شده ، تمرکز وتاکید صورت می گیرد و برای هر یک از موارد اصلی ومهم ، امتیازی منظور می شود .

بهتراست ازروش ترکیبی نمره گذاری استفاده شود، به ویژه ازدوروش تحلیلی وکلی استفاده شده ، میانگین نمرات منظور شود.